XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gelibolulu Mustafa Âlî 'nin mesnevilerinden değildir?
Mihr ü Mah |
Tuhfetü’l-Uşşak |
Riyazü’s-Salikîn |
Camiü’l-Buhur |
Mirkatü’l-Eşvak |
Gelibolulu Mustafa Âlî de XVI. yüzyılın, hamse sayılabilecek kadar çok mesnevi yazan şairlerindendir. Mesnevileri arasında Mihr ü Mah, Tuhfetü’l-Uşşak, Riyazü’s-Salikîn, Mihr ü Vefa, Camiü’l-Buhur yer almaktadır. Mirkatü’l-Eşvak isimli mesnevi ise Şemsettin-i Sivasî’ye aittir.
2.Soru
Fuzuli ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. 1483-1556 yılları arasında yaşamıştır.
II. Gerçek adı Mahmut'tur.
III. İlk gazelini Zati'ye göstermiştir.
IV. Hocasının kızına aşık olduğu söylenmektedir.
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I ve IV |
I, II ve III |
Fuzuli'nin gerçek adının Mehmet olduğu bilinmektedir. İlk gazelini Zati'ye gösteren Fuzuli değil, Baki'dir. Dolayısıyla, ikinci ve üçüncü maddelerde verilen bilgile doğru değildir. Doğru yanıt D'dir.
3.Soru
XVI. yüzyıl divan şairleri sadece aşk ve macera konularını değil, dinî-tasavvufi konuları işlerken de aşağıdakilerden hangi şairin yolunu takip etmişlerdir?
Lamiî Çelebi |
Genceli Nizamî |
Behiştî |
Şemsettin Sivasî |
Fuzulî |
XVI. yüzyıl divan şairleri sadece aşk ve macera konularını değil, dinî-tasavvufi konuları işlerken de Genceli Nizamî’nin yolunu takip ederler. Doğru cevap B dir.
4.Soru
Şehirlerin güzelliklerini ve güzellerini konu edinen mesnevilere verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Şehr-i güzel |
Şehrengiz |
Şehr-i yâr |
Şehr-i mesnevi |
Şehir Mesnevileri |
Şehrengizler, şehirlerin güzelliklerini ve güzellerini
konu edinen mesnevilerdir
5.Soru
Gelibolulu Âlî'nin açık bir alanda at üzerinde, elde bulunan ucu eğri bir sopa ile topa vurularak oynanan bir oyunu türünü anlattığı şiiri aşağıdakilerden hangisidir?
Şehrengiz |
Hasbihal |
Kaside-i İstanbul |
Gûy u Çevgân |
İşretname |
Âlî’nin şiirlerinde sosyal hayatın izleri görülür. Psikolojik sıkıntılarını yansıttığı hasbihâl tarzı şiirleri, İstanbul’la ilgili kasidesi, gûy u çevgân oyununu anlattığı manzumesi, işretnameleri, manzum mektubu, sevgilisi ile arasındaki münasebetleri işlediği manzumeleri, evgilisinin ölümüne düşürdüğü tarihi, ziyaret ettiği yerler için yazdığı gazelleri, hayvan mersiyesi ve şehrengizi ile farklı konulara eğilmiştir.
Gûy u çevgân: Açık bir alanda at üzerinde, elde bulunan ucu eğri bir sopa (çevgân) ile top(gûy)a vurularak oynanan bir tür oyundur.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap D şıkkıdır.
6.Soru
I. Divan kâtipliğiyle başladığı meslek hayatını başdefterdar, reisülküttab, nişancı ve Mısır valisi olarak sürdürmüştür.
II. Siyer-i Enbiya-yı İzam ve Ahval–i Hulefa-yı Kiram ve Menakıb-i Selatin-i Âl-i Osman adıyla bilinen çalışması, Kanunî’nin teşvikiyle kaleme alınmıştır. Eserde tarihi olaylar yanında biyografilere de yer verilmiştir.
Yukarıda verilen bilgiler hangi yazara aittir?
Celalzade Mustafa Çelebi |
Kemal Paşazade |
Selanikî Mustafa |
Gelibolulu Âlî |
Küçük Nişancı Mehmet Paşa bin Ramazan Çelebi |
Küçük Nişancı Mehmet Paşa bin Ramazan Çelebi (ö.1571), bu yüzyılın bir diğer tarihçisidir. Divan kâtipliğiyle başladığı meslek hayatını başdefterdar, reisülküttab, nişancı ve Mısır valisi olarak sürdürmüştür. Siyer-i Enbiya-yı İzam ve Ahval–i Hulefa-yı Kiram ve Menakıb-i Selatin-i Âl-i Osman ya da kısa adıyla Nişancı Tarihi adıyla bilinen çalışması, Kanunî’nin teşvikiyle kaleme alınmıştır. Eserde tarihi olaylar yanında biyografilere de yer verilmiştir.
7.Soru
Şairin değerinin bilinmediğini sembollere yüklediği anlamlar üzerinden kendi halini anlatmaya çalıştığı eser hangisidir?
Surname |
Ebkâr-ı Efkâr |
Mehekname |
Nalan u Handan |
Sergüzeştname |
Bursalı Celilî’nin konu bakımından orijinal özellikler gösteren eseri de Meheknameadlı mesnevisidir. Altın, gümüş, mihenk arasında geçen bir hikâyeyi konu edinir. Şair burada Şair burada kendi hâlini anlatmış, değerinin bilinmediğini sembollere yüklediği anlamlar üzerinden anlatmaya çalışmıştır.
8.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Lamiî Çelebi'ye ait bir eser değildir?
Şehrengiz-i Edirne |
Vîs ü Ramin |
Salaman u Absal |
Vamık u Azra |
Nefehâtü'l-Üns |
Fars şiirinde örnekleri olduğu hâlde Türk edebiyatında daha önce ele alınmayan Vamık u Azra, Vîs ü Ramin gibi mesneviler ilk defa Lamiî Çelebi tarafından yazılmıştır. Abdurrahman Camî’nin siyer türündeki Şevahidü’n-Nübüvve’sini, evliya tezkiresi türündeki Nefehâtü’l-Üns’ünü, felsefi-alegorik aşk mesnevisi Salaman u Absal’ını Türkçeye çevirmiştir. Lamiî Çelebi’nin en önemli eserlerinden biri de divanıdır. Şehrengiz-i Bursa ve Hayretname’sini de içine alan Lamiî Divanı, divan şiirinin dayandığı sanat anlayışının anlatıldığı bir dibace ile başlar ve beş defterden oluşur. Lamiî Divanı, doktora tezi olarak hazırlanmış, seçilmiş şiirler diliçi çevirileriyle birlikte yayımlanmıştır. Bu bilgi doğrultusunda A şıkkındaki Şehrengiz-i Edirne'nin yanlış olduğu görülecektir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.
9.Soru
.........................’ın Hüsrev ü Şirin’i 6308 beyitlik oldukça hacimli bir mesnevidir. Şair, eserini yazarken hem Nizamî’nin hem de Şeyhî’nin eserinden yararlanmıştır. Kimi olayları verirken Nizamî’ye kimilerinde ise Şeyhî’ye uymuştur. Şeyhî’nin planını, bir iki
nokta dışında aynen uygulamıştır. Hatta mesnevi içindeki gazellerden çoğu ve terci-bent Şeyhî’ye naziredir.
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdaki şairlerden hangisi getirilmelidir?
Nedim |
Fuzulî |
Ahmed-i Rıdvan |
Taşlıcalı Yahya |
Nabi |
Ahmed-i Rıdvan’ın Hüsrev ü Şirin’i 6308 beyitlik oldukça hacimli bir mesnevidir.
Şair, eserini yazarken hem Nizamî’nin hem de Şeyhî’nin eserinden yararlanmıştır. Kimi
olayları verirken Nizamî’ye kimilerinde ise Şeyhî’ye uymuştur. Şeyhî’nin planını, bir iki
nokta dışında aynen uygulamıştır. Hatta mesnevi içindeki gazellerden çoğu ve terci-bent Şeyhî’ye naziredir
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi resmî üslubun özelliklerinden birisidir?
Secili cümleler kullanılır. |
Devrik cümle kullanımı yaygındır. |
Gelenekselleşmiş bir formu (biçimi) vardır. |
Daha çok dinî ve destanî nitelikli eserlerde görülür. |
Bu üslupta kullanılan kelimeler, çoğunlukla isim ve fiillerdir. |
Resmî üslup çerçevesinde kaleme alınan metinlerde ilgili alanın belli kavramları ve kalıplaşmış yapıları kullanılır. Kadı sicilleri, tahrirler ve fetvalar gibi hukuk metinlerinde gelenekselleşmiş bir biçim vardır.
11.Soru
Türkçe yazılmış alegorik özelliklere sahip ilk mesnevi aşağıdakilerden hangisidir?
Mevlidü’r-Resûl |
Salaman u Absal |
Şem ü Pervane |
Hayretname |
Maktel-i İmam Hüseyn |
Önemli mesnevi şairlerinden biri de Bursalı Lamiî’dir. Alegorik özelliklere sahip Şem ü Pervane adlı mesnevisi bu konuda Türkçe yazılmış ilk mesnevidir.
12.Soru
Aşağıdaki padişah/şehzade ve mahlas eşleşmelerinden hangisi doğrudur?
Kanuni Sultan Süleyman-Muhibbi |
Şehzade Korkut-Muhlisi |
Yavuz Sultan Selim-Adli |
Şehzade Mustafa-Harimi |
II. Bayezıt-Şahi |
Kanuni Sultan Süleyman Muhibbi mahlasını kullanmıştır.
13.Soru
Kendinden başka hemen herkesi tenkit etmesine rağmen, Lamiî Çelebi'nin nesirde üstün olduğunu belirterek Şerefü’l-İnsan ve Şevahidü’n-Nübüvve’sini başarılı bulduğunu belirten, ancak Lamiî'nin nesri konusundaki övgülerine rağmen şiirlerini “dalından ham koparılmış meyve”ye benzeten şair kimdir?
Latifî |
Kınalızade Hasan Çelebi |
Âşık Çelebi |
Gelibolulu Âlî |
Sehî Beg |
Kendinden başka hemen herkesi tenkit eden Gelibolulu Âlî bile onun nesirde üstün olduğunu belirterek Şerefü’l-İnsan ve Şevahidü’n-Nübüvve’sini başarılı bulduğunu belirtir. Lamiî Çelebi’nin nesri konusundaki övgülerine rağmen şiirlerini “dalından ham koparılmış meyve”ye benzetir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.
14.Soru
Hırkası erbâb-ı ışkun hil’at-i dîbâ yeter
Kûşe-i meyhâne dün gün cennetü’l-me’vâ yeter
Yukarıda verilen dizeler hangi şaire aittir?
Çeşmi |
Nakkaş Ali |
Lamiî Çelebi |
Gelibolulu Âlî |
Ali Şir Nevayî |
Hırkası erbâb-ı ışkun hil’at-i dîbâ yeter/ Kûşe-i meyhâne dün gün cennetü’l-me’vâ yeter/ dizeleri Lamiî Çelebi’ye aittir.Doğru cevap C'dir.
15.Soru
'En çok gazel yazan divan şairlerindendir. Divanında 1115 gazel yer alır. Gazellerinde lirik bir söyleyiş tarzı ve rintçe bir eda vardır.'
Bu şair aşağıdakilerden hangisidir?
Lamii Çelebi |
Gelibolulu Mustafa Ali |
Ruhi |
Emir Ahmed-i Buhari |
Nakkaş Ali |
Ruhî, en çok gazel yazan divan şairlerindendir. Divanında 1115 gazel yer alır. Gazellerinde lirik bir söyleyiş tarzı ve rintçe bir eda vardır. Bu özellik gazel nazım türünün birinci planda âşıkane olması, içkiden, sevgiliden, ayrılık ve vuslattan bahsetmesi vb. sebeplerden kaynaklanıyor olmalıdır. Ancak bu özelliğin, mahlasından da anlaşıldığı gibi onun iç dünyası
ile de ilgili olduğunu belirtmek gerekir.
16.Soru
Aşağıdaki şairlerden hangisi kaleme aldığı sergüzeştnamesinde kendi yaşadığı bir aşk hikâyesini işlemiştir?
Hayreti |
Saf |
Molla Maşîzade Fikrî Dervîş |
Sevadi |
Zati |
Ebkâr-ı Efkâr Molla Maşîzâde Fikrî Dervîş’in yazdığı bu eser, 1504 beyitten oluşmaktadır. Şairin Edirne ve İstanbul’da yaşadığı bir aşk hikâyesini anlattığı bu eseri, bir sergüzeştname veya hasbihâl olarak kabul edilebilir.
17.Soru
Gelibolulu Alinin hangi eseri bir siyasetnamedir?
Mirkatü’l-Cihad |
Nasihatü’s-Selatin |
Menşeü’l-İnşa |
Menakıb-ı Hünerveran |
Künhü’l-Ahbar |
Gelibolulu Âlî çeşitli alanlarda, irili ufaklı manzum ve mensur olarak elliden fazla eser vermiştir. Hemen hemen her türde ve konuda eser sahibidir. Osmanlı coğrafyasının pek çok şehrinde bürokrat olarak görev yaparken gözlemlerini ve birikimini kaydetmeyi ihmal etmeden ve hatta kimi zaman hiç ertelemeden kaleme almıştır. Tarih ve biyografi [Künhü’l-Ahbar, Nusretname, Menakıb-ı Hünerveran], münşeat [Menşeü’l-İnşa ve Münşeat], menkıbe [Mirkatü’l-Cihad], siyasetname [Nasihatü’s-Selatin], tercüme ve çeşitli konularda yazdığı risalelerin yanında divanları vardır.
18.Soru
Anadolu sahasında ilk Türkçe nazire olarak kabul edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Tezkiretü’l-Evliya |
Cilâu’l-Kulub |
Mahzenü’l-Esrar |
Gül-i Sad-Berg |
Esrarname |
Anadolu sahasında ilk Türkçe nazire olarak kabul edilen eser, Ahmed-i Rıdvan’ın Mahzenü’l-Esrar’ıdır.
19.Soru
Lamiî Çelebi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Manzum, nazımla nesir karışık ve mensur olmak üzere otuza yakın eserin sahibidir. |
Yaşadığı devirden itibaren “mükemmel ve mürettep divan sahibi” olarak tanınır. |
Mesnevilerinde kendi zamanına kadar ele alınmamış konuları ele alma cesaretini göstermiştir. |
Abdurrahman Camî’nin siyer türündeki Şevahidü’n-Nübüvve’sini Türkçeye çevirmiştir. |
Hazırladığı Heft Meclis adlı eserini Sokullu Mehmet Paşa’ya sunması üzerine 1570’te Bosna’ya divan kâtibi olarak atandı. |
Hazırladığı Heft Meclis adlı eserini Sokullu Mehmet Paşa’ya sunması üzerine 1570’te Bosna’ya divan kâtibi olarak atanan kişi Gelibolulu Mustafa Ali’dir. Doğru cevap E'dir.
20.Soru
Sayılarla ve kum taneleriyle fal bakma, bir takım işaretler ve sayılar kullanarak gaipten haber verme oyununa ne ad verilir?
Remil |
Salyâne |
Tevliyet |
Salname |
Yıllık |
Remil: Kum. Sayılarla ve kum taneleriyle fal bakma, bir takım işaretler ve sayılar kullanarak gaipten haber verme oyunu.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ