XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı Final 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Şemsettin-iSivasî’nin mesnevilerinden biri değildir?
Gülşenabad |
Heşt-Behişt |
Mir’atü’l-Ahlâk |
Mirkatü’lEşvâk |
Ebkâr-ı Efkâr |
Dinî-tasavvufî mesneviler konusunda Şemsettin-i Sivasî’nin ayrıcalıklı bir yeri vardır. Çünkü o, bütün mesnevilerinde dinî ve tasvvufî konuları işlemiştir. Süleyman peygamberin kıssasını ele aldığı Süleymanname; Feridüttin Attar’ın (ö. 1221), İlâhiname isimli eserinin manzum bir özeti niteliğindeki, Baharü’s-Sufiyye
ismini de taşıyan ve 557 beyitten oluşan Gülşenabad, Heşt-Behişt, Mir’atü’l-Ahlâk ve Mirkatü’lEşvâk; İmam-ı Azam’ın hayat hikâyesinin ele alındığı Menâkıb-ı İmâm-ı Âzam adlı eser, Şemsettin-i Sivasî’nin diğer mesnevileridir.
2.Soru
Aşağıdaki mesnevilerden hangisinde kahramanlar öldükleri hâlde Hz. Muhammed’in duasıyla tekrar hayat bulmuşlardır?
Yusuf u Züleyhâ |
Varka ve Gülşah |
Gül ü Bülbül |
Hüsrev ü Şirin |
Hiçbiri |
Varka ve Gülşah mesnevilerinde kahramanlar öldükleri hâlde Hz. Muhammed’in duasıyla tekrar hayat bulmuşlardır.
3.Soru
I. Sade nesir örneği olarak görülen eserlerin üslubudur.
II. Türkçe sözlerin yoğun olduğu bir üsluptur.
III. Cümleler kısadır.
IV. Cümleyi oluşturan kelimeler büyük ölçüde isim ve fiillerdir.
V. Benzetmeler, alıntılar, mecaz, istiare ve seci gibi sanatlar yer alır.
Hangi şıkta Şifahi/Folklorik üslup özellikleri doğru olarak verilmiştir?
I ve V |
II ve V |
I,III ve V |
I,II,III ve IV |
II,III,IV ve V |
Madde "V"de değinilen nitelikler sade bir üslup olan şifahi/folklorik üslupta görülmez.
4.Soru
Şiirde biçimsel mükemmeliğin Bakî'den sonra en önemli temsilcisi kimdir ?
Zati |
Hayalî |
Nebi |
Nevî |
Emri |
Şiirde biçimsel mükemmelliğin Bakî’den sonraki en önemli temsilcisi Nevî, Rumeli duyuş ve söyleyişini Osmanlı şiirine taşıyan Hayalî ve orijinal hayalleriyle Emrî klasik dönemin ustaları arasında yer alır.
5.Soru
Tefsir, hadis, fıkıh gibi İslami ilimler yanında felsefe, belagat ve edebiyatla da ilgilenen ve Ahlak-ı Nasırı adlı eseriyle tanınan bilgin kimdir?
Kınalızade Ali Efendi |
Ebusuud Efendi |
Piri Reis |
Seydi Ali Reis |
Abdullah Çelebi |
Kınalızade Ali Efendi bu yüzyılın tanınmış bilginlerindendir. Tefsir, hadis, fıkıh gibi İslami ilimler yanında felsefe, belagat ve edebiyatta da bilgi sahibiydi. En tanınmış eseri, Ahlak-ı Nasırı'dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gelibolulu Mustafa Ali'nin eseri değildir?
Künhü'l-Ahbar |
Zübdetü’t-Tevarîh |
Nüshatü’s-Selatîn |
Nusretname |
Şevahidü’n-Nübüvve |
Şevahidü’n-Nübüvve, Lamii Çelebi'nin eseridir.
7.Soru
"İlâhi, kabul senden, ret senden; şifa senden, dert senden. İlâhi iman verdin, daim eyle; ihsan verdin, kaim eyle."
Yukarıdaki verilen cümlelerde görülen en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Tenasüp |
Cinas |
Tekrir |
Teşbih |
Seci |
Seci: nesirde cümlelerin sonundaki kelimelerin son harflerinin veya tamlama oluşturan kelimelerle bağlaçlarla birbirine bağlı ibarelerin son harflerinin kafiye oluşturmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.
8.Soru
"Azeri sahasında da bu konuyu Fuzulî ve Hakirî işlemiştir. Fakat Fuzulî, o kadar güzel işlemiştir ki ..... denildiğinde ilk akla gelen odur. Fuzulî, bu aşk hikâyesini tasavvufi bir niteliğe büründürmüştür. Fuzulî’nin “mef‘ulü mefa‘ilün fe‘ulün” kalıbıyla yazdığı bu eser, 3098 beyitlidir. Başında bir dibace (önsöz) bulunmaktadır."
Sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Şem ü Pervane |
Leyla vü Mecnun |
Vamık ı Azra |
Salaman u Absal |
Gül ü Bülbül |
Azeri sahasında da bu konuyu Fuzulî ve Hakirî işlemiştir. Fakat Fuzulî, o kadar güzel işlemiştir ki Leyla ile Mecnun denildiğinde ilk akla gelen odur. Fuzulî, bu aşk hikâyesini tasavvufi bir niteliğe büründürmüştür. Fuzulî’nin “mef‘ulü mefa‘ilün fe‘ulün” kalıbıyla yazdığı bu eser, 3098 beyitlidir. Başında bir dibace (önsöz) bulunmaktadır.
Doğru yanıt B'dir.
9.Soru
"Bir gün ki bahâr-ı âlem-efrûz
Vermişdi cihâna feyz-i nevrûz
Salmışdı nikâb çehreden gül
Çekmişdi sürûd-ı nâle bülbül"
Verilen dizeler aşağıdaki eserlerden hangisinden alınmıştır?
Leyla vü Mecnun |
Şah u Geda |
Hüsrev ü Şirin |
Şem ü Pervane |
Gül ü Bülbül |
(Fuzulî, Leyla vü Mecnun’dan)
Bu Leylî’ye Mecnûn Güzerde Mukâbil Olduğıdur ve Gün Mukâbelesinde Hilâl-i Mihri Bedr-i Kâmil Olduğıdur
1 Bir gün ki bahâr-ı âlem-efrûz
Vermişdi cihâna feyz-i nevrûz
2 Salmışdı nikâb çehreden gül
Çekmişdi sürûd-ı nâle bülbül
....
Doğru yanıt A'dır.
10.Soru
I. Sade nesir
II. Güzel nesir
III. Orta nesir
IV. Süslü nesir
Fahir İz'in mensur metinlerini dil özellikleri bakımından sınıflandırma şekli hangi şıkta doğru verilmiştir?
I ve II |
I ve III |
I,II ve III |
I, III ve IV |
II,III ve IV |
Fahir İz, Eski Türk Edebiyatında Nesir (İkinci baskı, Ankara 1996), adlı antolojisinin girişinde mensur metinleri dil özelliklerini dikkate alarak sade nesir, orta nesir ve süslü nesir diye üç düzeyde sınıflandırmıştır.
11.Soru
Osmanlı nesrinde konuşma diline dayanan üslup düzeyine verilen üslup tarzı hangi isimle anılmaktadır?
Folklorik/Şifahi üslup |
İlmî üslup |
Bediî/Estetik üslup |
Resmî üslup |
Tezkire |
Osmanlı nesri; folklorik/şifahi üslup, ilmî üslup, bediî/estetik üslup ve resmî üslup başlıkları altında ele alınabilir. Folklorik üslup, konuşma diline dayanan üslup düzeyidir. Genellikle sade nesir örneği olarak görülen eserlerin üslubudur.
12.Soru
"Saray çevresinde saygın bir şair olarak ilgi gören şairimizin adı Mehmet, lakabı ise Bekâr Memi’dir. Selanik’in kuzeydoğusundaki Vardar Yenicesi’nde doğmuştur. Çocukluk ve gençlik yılları Yenice’de geçmiştir. Kalenderî şeyhi Baba Ali Mest-i Acemî’ye bağlanarak onunla birlikte birkaç defa İstanbul’a gelip gitmiştir. Bu gelişlerinin birinde İstanbul kadısı Sarıgürz Nurettin tarafından fark edilerek İstanbul’a yerleşmesi sağlanmıştır. Daha sonra Defterdar İskender Çelebi tarafından Sadrazam İbrahim Paşa’ya takdim edilmiş, çok geçmeden sarayda yer almıştır. Saray çevresinden gördüğü ilgi çağdaşları tarafından biraz kıskançlıkla karşılanmıştır. İstanbul’daki en büyük destekçisi İskender Çelebi (ö.1534) ile İbrahim Paşa (ö.1536)’nın ölümünden sonra onu çekemeyenlerin de çabasıyla saray çevresindeki konumunu kaybetmiş, 964/1556-57 yılında Edirne’de ölmüştür."
Yukarıda anlatılan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Zati |
Necati |
Nevi |
Hayali |
Emri |
Saray çevresinde saygın bir şair olarak ilgi gören Hayalî’nin adı Mehmet, lakabı ise Bekâr Memi’dir. Selanik’in kuzeydoğusundaki Vardar Yenicesi’nde doğmuştur. Çocukluk ve gençlik yılları Yenice’de geçmiştir. Kalenderî şeyhi Baba Ali Mest-i Acemî’ye bağlanarak onunla birlikte birkaç defa İstanbul’a gelip gitmiştir. Bu gelişlerinin birinde İstanbul kadısı Sarıgürz Nurettin tarafından fark edilerek İstanbul’a yerleşmesi sağlanmıştır. Daha sonra Defterdar İskender Çelebi tarafından Sadrazam İbrahim Paşa’ya takdim edilmiş, çok geçmeden Kanunî’nin yakın çevresinde yer almıştır. Hayalî’nin saray çevresinden gördüğü ilgi çağdaşları tarafından biraz kıskançlıkla karşılanmıştır. İstanbul’daki en büyük destekçisi İskender Çelebi (ö.1534) ile İbrahim Paşa (ö.1536)’nın ölümünden sonra onu çekemeyenlerin de çabasıyla saray çevresindeki konumunu kaybetmiş, 964/1556-57 yılında Edirne’de ölmüştür.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Âşık Çelebi’nin eserlerinden biridir?
Bahrü’l-Maarif |
Hace-i Cihan |
Letayif |
Hadayıku’ş-Şakayık |
Meşairü’ş-Şuara |
"Meşairü’ş-Şuara" adlı eser Âşık Çelebi'ye aittir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gazavatname türünde yazılmış mesnevilerden biridir?
Fetihname-i Engerus |
Menakıb-ı İmam-ı Azam |
Heşt-Behişt |
Gülşenabad |
İbretnüma |
Gazavatname türünde yazılmış mesnevilerin ilk örnekleri II. Bayezit devrinde yazılmış manzum tarihlerdir. XVI. yüzyılda Priştineli Baharî (ö.1526)’nin Sultan Süleyman’ın Macaristan seferini anlattığı Fetihname-i Engerus adlı kısa mesnevisi, Fütuhî Hüseyin Çelebi’nin aynı konuyu ele aldığı Enisü’l-Guzat’ı, Âsafî (ö. 1604)’nin 1587 tarihinde tamamladığı Şecaatname adlı gazavatnamesi türün belli başlı örnekleri arasında sayılır. B,C,D,E seçenekleri dini ve tasavvufi mesnevileridir.
15.Soru
Eski Türk Edebiyatında Nesir adlı antolojisinde mensur metinleri dil özelliklerini dikkate alarak sade nesir, orta nesir ve süslü nesir diye üç düzeyde sınıflandıran yazar kimdir?
Recaizade Ekrem |
Tahir Olgun |
Fahir İz |
Sinan Paşa |
Birgili Mehmet Efendi |
Fahir İz, Eski Türk Edebiyatında Nesir (İkinci baskı, Ankara 1996), adlı antolojisinin girişinde mensur metinleri dil özelliklerini dikkate alarak sade nesir, orta nesir ve süslü nesir diye üç düzeyde sınıflandırmıştır.
16.Soru
"878/1472’de Bursa’da doğdu. Asıl adı Mahmut’tur. Varlıklı, eğitimli ve tanınmış bir ailenin çocuğudur. Babası II. Mehmet ve II. Bayezit dönemi defterdarlarından Osman Efendi, annesi Dilşad Hatun’dur. Dedesi ise Nakkaş Ali’dir."
Yukarıda bahsi geçen Klasik Dönem divan şairi kimdir?
Lamiî Çelebi |
Molla Camî |
Gelibolulu Âlî |
Bağdatlı Ruhî |
Azmizade Haletî |
Lamiî Çelebi 878/1472’de Bursa’da doğdu. Asıl adı Mahmut’tur. Varlıklı, eğitimli ve tanınmış bir ailenin çocuğudur. Babası II. Mehmet ve II. Bayezit dönemi defterdarlarından Osman Efendi, annesi Dilşad Hatun’dur. Dedesi ise Nakkaş Ali’dir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dinî-tasavvufî mesnevilerin
özellikleri arasında yer almaz?
Mecaz ve sembol değeri kazanan dinî ve tasavvufî konular estetik bir çerçevede sunulur. |
Tasavvufun mahiyeti, kuralları, gündelik hayata yansımaları kıssalarla zenginleştirilerek mesnevi tarzında anlatılır. |
Şemsettin-i Sivasî, Azerî İbrahim Çelebi, Güvahî, gibi şairler bu alanda eser vermiş şairlerdendir. |
Hadis, mevlit, hilye, dinî ve ahlakî öğretiler gibi konular işlenir. |
Manzum anlatımın revaçta olduğu bir ortamda asıl amaç estetik duyguları tatmin etmektir. |
Manzum anlatımın revaçta olduğu bir ortamda asıl amaç estetik duyguları tatmin etmek, dinî-tasavvufî mesnevilerin özellikleri arasında yer almaz?
18.Soru
Lami Çelebinin devletten maaş almasına yol açacak kadar sevilen eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Hüsn-ü Dil |
Şerefü’l-İnsan |
Şevahidü’n-Nübüvve |
Lamiî Divanı |
Vîs ü Ramin |
Lamiî Çelebi, şair ve yazar olarak II. Bayezit döneminde adını duyurmaya başlamışsa da asıl şöhretini Yavuz Sultan Selim döneminde kazandı. 1509’da kaleme aldığı Hüsn ü Dil adlı eserini Yavuz Selim’e takdim edince kendisine otuz akçelik yevmiye ve maaş bağlandı.
19.Soru
Çin hükümdarı Fağfur’un oğlu ile Rum hükümdarı Kayser’in kızı arasında geçen aşk hikâyesi üzerine kurulmuş eser aşağıdakilerden hangisidir?
Vamık u Azra |
Salaman u Absal |
Şah u Geda |
Cemşid ü Hurşid |
Varka ve Gülşah |
Bu dönemde işlenen diğer bir konu da yine klasikleşmiş bir hikâye olan Cemşid ile Hurşid’in aşk macerasıdır. Cemşid ü Hurşid mesnevisi, Çin hükümdarı Fağfur’un oğlu Cemşid ile Rum hükümdarı Kayser’in kızı Hurşid arasında geçen aşk hikâyesi üzerine kurulmuştur.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XVI. yüzyıl tarih yazarlarından değildir?
Yahşi Fakih |
Kemal Paşazade |
Hoca Sadettin |
Lütfi Paşa |
Gelibolulu Âlî |
XVI. yüzyılın büyük tarihçileri olarak en başta Kemal Paşazade, Hoca Sadettin, Lütfi Paşa, Gelibolulu Âlî ve Selanikî Mustafa’yı saymak gerekir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ