Bu yüzyılda bilgin biyografileri de müstakil çalışmalara dönüşür. Türün ilk örneği, Taşköprî-zade İsamettin Ahmet tarafından Arapça olarak yazılmıştır. Tam adı Şakayıku’nNu’maniyye
fi Ulemai’d-Devleti’l-Osmaniyye olan biyografik eser, bilim dünyasında Şakayık’un-Nu’maniyye veya daha kısa olarak Şakayık olarak tanınır. Bilginler ve şeyhleri tanıtmak amacıyla kaleme alınan bu eser, gerek yazılmış olduğu XVI. yüzyılda ve gerekse takip eden asırlarda büyük ilgi ve rağbet görmüş, esere pekçok tercüme ve zeyil (ek) yazılmıştır. Şakayık’ın XVI. yüzyılda yapılmış en meşhur tercümesi Mecdî Mehmet’e aittir.
Eseri, Hadayıku’ş-Şakayık adıyla Türkçeye kazandıran Mecdî’nin çalışması bir tercümenin ötesinde ve aslının genişletilmiş bir örneği durumundadır.

Divan edebiyatında Necef incisi ve Şâh-ı Necef tamlamalarıyla Hz. Ali kastedilir. Ayrıca üzeri on iki dilimli bir cins taşa da Necef taşı (dürr-i Necef) denir.

Çeviri veya telif olması Mensur metinlerin üslup özelliklerinin saptanmasında dikkate alınması sözkonusu olamaz.

Lamiî Çelebi’nin eserlerinde tasavvufi bilgi ve kültür önemli bir yer tutar. Erken yaşlarda Bursa’nın manevi ikliminden etkilenerek tasavvuf yoluna meyletmiş, devrinin tanınmış mutasavvıflarından Emir Ahmed Buharî’ye bağlanmıştır. Onun aracılığıyla Nakşibendi tarikatına girmiş ve tasavvuf terbiyesinden geçmiştir. Belki de bu vesileyle kendisi gibi Nakşi olan Abdurrahman Camî ile tanışmış, onun fikirlerinden fazlasıyla etkilenmiştir. Onun pek çok eserini Türkçeye çevirerek “Camî-i Rum” lakabını almıştır.

III. Murat, Osmanlı padişahlarının en bilginlerinden sayılır. Şeyhülislam Mehmed Sâded-dîn Efendi, Bekaî Efendi, Şeyh Şücâ Efendi, Tiryaki Hasan Paşa gibi devrin ünlü kişileri tarafından yetiştirilmiştir. Özellikle III. Murat’ın şehzadeliği sırasında Manisa’da tanıştığı Şeyh Şüca, sultanın mistik yolculuğunda kılavuz olmuştur. Muhibbîden sonra en çok gazel söyleyen padişahtır.

Taşlıcalı Yahya, XVI. yüzyılın en ilgi çekici mesnevi şairlerindendir.

Bedii (estetik( üslup; Arapça, Farsça ve Türkçe kelime kadrosunun zengin imkânlarından yararlanılarak dolaylı anlatımı ön plana çıkaran, peş peşe gelen paralel cümlelerle süslü ve secili anlatımı tercih eden ve bu özellikleri yüzünden de kolay anlaşılamayan bir yapı sergiler. Âşık Çelebi ve Hasan Çelebi gibi tezkire yazarlarının, Hoca Sadettin gibi tarihçilerin eserlerinde Arapça, Farsça tamlamalarla ve secili ibarelerle örülü metinlere çok sık rastlanır. Şifahi (folklorik )üslup, konuşma diline dayanan üslup düzeyidir. İlmî üslup, bilgi vermeyi hedef alan ama bu işlemi bir üslup endişesi ve edebî incelikle yapmayı hedefleyen eserlerde kullanılır. Resmî üslup denilince devlet yazışmaları, kararlar, emirler, hukuk metinleri ve diplomatik belgelerin kaleme alındığı üslup anlaşılmalıdır. Bu üslubun dili sade, mantıklı ve inandırıcı olmalıdır. Nesir ise düzyazı anlamına gelmektedir.

Emrî, divan şiiri geleneği içinde daha çok muamma şairi olarak tanınır. Doğru cevap D'dir.

"Erken yola gidenlerün başına gün toğa. Yağmurlu günde yola çıkan sırsıklam deli ola". cümleleri Zati'nin folklorik nesir özelliğini yansıtan cümlelerdir.

Mensur metinlerin söz varlığı dikkate alınarak sade nesir, orta nesir ve süslü nesir diye üç düzeyde sınıflandırılması sökonusu değildir ifadesi doğru bir ifade olamaz.

Ebkâr-ı Efkâr, Molla Maşîzâde Fikrî Dervîş’in yazdığı bu eser, 1504 beyitten oluşmaktadır. Şairin Edirne ve İstanbul’da yaşadığı bir aşk hikâyesini anlattığı bu eseri, bir sergüzeştname veya hasbihâl olarak kabul edilebilir.

Divan şiirinin bütün imkânlarını kullanır. Gazel biçiminde övgü şiirleri söyler. Gündelik hayatın ayrıntılarını; beklentilerini, düş kırıklıklarını gazel biçiminde ifade eder. Aruzun imkânlarını yoklar. Bu bakımdan şiirlerinde yirmi dört farklı aruz kalıbı kullanır.

Diğerleri doğru bilgidir. 

XVI. yüzyılda gündelik hayat, çeşitli biçimlerde sanat eserlerine yansır. Şairler model kabul ettikleri Fars edebiyatındaki tür ve tarzların benzerlerini yerli unsurlar ve realist çizgiler katarak yeniden üretirler. Yönetici zümrenin doğum, sünnet ve evlenme gibi merasimleri edebî eserlerin imkânları çerçevesinde sûrnamelerde işlenir. Şehirlerin güzellikleri ve güzelleri konusunda şehrengizler yazılır. Divan şairleri gazellerinde kişisel sorunlarını pek fazla dillendirmezler. Hasb-i hâl tarzına uygun konuları mesnevi biçimiyle anlatmayı tercih ederler. Bu tür mesnevilerde yerli unsurlar ve yaşanmışlık izlenimi veren olaylar manzum biçimde işlenir

Yönetici zümrenin doğum, sünnet ve evlenme gibi mera­simleri edebî eserlerin imkânları çerçevesinde sûrnamelerde işlenir.

Anadolu sahasında ilk Türkçe nazire olarak kabul edilen eser, Ahmed-i Rıdvan’ın Mahzenü’l-Esrar’ıdır. Ahmed-i Rıdvan’ın Rıdvaniyye isimli mesnevisi de dinî ve ahlakî öğütler içeren bir eserdir. Yahya Bey’in Gülşen-i Envar, Gencine-i Raz ve Kitab-ı Usul adlı eserlerinde de dinî nitelikli hikâyeler ve temsiller anlatılmaktadır.

Gelibolulu Âlî’nin sekiz değil dört divanı vardır.

Lamiî Çelebi"nin nazmının nesrinden üstün olduğu söylenemez.

Manevî, Gülşeni'nin yazdığı Farsça eseridir. 

XVI. yüzyılda Manisalı Camî ve Bursalı Lamiî Vamık u Azra mesnevisini kaleme almıştır. Lamiî, 5981 beyitlik mesnevisini, Fars şairi Unsurî’nin aynı adı taşıyan eserinden esinlenerek yazılmıştır. Camî’nin mesnevisi de olay örgüsü bakımından Lamiî’nin mesnevisiyle aynıdır. Mesnevinin olay örgüsü, iç içe girmiş pek çok maceradan oluşur. Bu olaylar çok geniş bir coğrafyada geçer.

Bedii (estetik) üslup; Arapça, Farsça ve Türkçe kelime kadrosunun zengin imkânlarından yararlanılarak dolaylı anlatımı ön plana çıkaran, peş peşe gelen paralel cümlelerle süslü ve secili anlatımı tercih eden ve bu özellikleri yüzünden de kolay anlaşılamayan bir yapı sergiler. Âşık Çelebi ve Hasan Çelebi gibi tezkire yazarlarının, Hoca Sadettin gibi tarihçilerin eserlerinde Arapça, Farsça tamlamalarla ve secili ibarelerle örülü metinlere çok sık rastlanır. Şifahi (folklorik)üslup, konuşma diline dayanan üslup düzeyidir. İlmî üslup, bilgi vermeyi hedef alan ama bu işlemi bir üslup endişesi ve edebî incelikle yapmayı hedefleyen eserlerde kullanılır. Resmî üslup denilince devlet yazışmaları, kararlar, emirler, hukuk metinleri ve diplomatik belgelerin kaleme alındığı üslup anlaşılmalıdır. Bu üslubun dili sade, mantıklı ve inandırıcı olmalıdır. Nesir ise düzyazı anlamına gelmektedir.