XVIII. Yüzyıl Türk Edebiyatı Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Şeyh Galip'in uslübu düşünüldüğünde doğrudur?
Şiirde asıl olanın lafız değil, o lafzın taşıdığı anlamdır. |
Şairin asıl amacı lafız olmalıdır, anlam zaten gelir. |
Şeyh Galip’in şiirlerinde kısalık dendiğinde beyit sayısında ki kısalık akla gelir anlamdaki değil. |
Şeyh Galip de diğer Sebk-i Hindî şairlerinin aksine mazmuna önem vermemiştir. |
Şeyh Galip şiirlerinde deyimler kullanmaktan kaçınmıştır. |
Lafız-anlam ilişkisi üzerinde düşünen Şeyh Galip, “Lafzdan zîrâ ki ma‘nâdır garaz” diyerek, şiirde asıl olanın lafız değil, o lafzın taşıdığı anlam olduğunu açıkça ifade etmiştir. Anlamı şaraba, lafzı da kadehe benzeten şair, şarap içme eyleminde kadehin araç olması gibi, anlatma ve anlama eylemlerinde de lafzın ancak bir araç olduğunu ortaya koymuştur. Çünkü şairin asıl amacı lafız değil, anlamdır Galip’in şiirlerinde kısalık, beyit sayısında değil, anlamın ifade edilmesinde kendini gösterir. Yoksa gazellerinin genelde uzun olduğu, bazılarının da kimi Mevlevi büyüklerinin övgüsünü konu alan zeyillerle uzatıldığı görülmektedir. Şeyh Galip de diğer Sebk-i Hindî şairleri gibi mazmuna önem vermiş; kendisinin, mana semtine giden bir yolcu olduğunu ve şiir yolunda mazmunu rehber edindiğini söylemiştir. Şiirlerinde deyimler kullanan Galip, bunun yanı sıra örneklendirmeye dayalı beyit yapısı içinde berceste mısra söyleme tekniğini de başarıyla kullanmıştır.
2.Soru
Aşağıda şairlerden hangisi XVIII. yüzyılda hikemi şiirin rağbet görmesinde etkin olmuştur?
Raşit |
Koca Ragıp Paşa |
Fıtnat |
Neylî |
Nabî |
Dönemin en çok takipçi bulan şairlerin başında Nabî’nin gelmesi sebebiyle; bu asırda
klasik üsluptan duygu ve sesin yerine fikri ve manayı öne çıkarması bakımından ayrılan tebliğî üslup (hikemi/didaktik), en verimli çağını yaşamıştır. Fakat Koca Ragıb Paşa dışındaki diğer şairler Nabî’nin güçlü, akıcı üslubuna erişememişler, kendilerini kuruluğa düşmekten kurtaramamışlardır. Hikemi şiirin rağbet görmesinde, Nabî’nin etkisinin yanında sosyal ve siyasî hayattaki aksaklık ve huzursuzlukların had saaya çıkmasının da önemli bir etkisi vardır. Hikmetli söyleyişin en önemli isimleri, Raşit, Seyyit Vehbî ve Koca Ragıp Paşa’dır. Dürrî, Kâmî, Fıtnat, Hazık, Şeyhülislam Esat asrın diğer Nabî takipçileridir. Sünbülzade Vehbî ve Neylî ise hikemi şiirlerinin yanında Nedim vadisinde de şiirler söyleyen şairlerdir. Bu nedenle yanıt E'dir.
3.Soru
18. Yüzyılda Osmanlı’da ortaya çıkan Batılılaşma hareketleri ilk olarak hangi sanat dalında hissedilmeye başlanmıştır?
Şiir
|
musiki
|
resim
|
heykel
|
mimari
|
4.Soru
Şeyh Galip'in Hoca Neşet’in de tavsiyesiyle Sebk-i Hindî’nin Fars şiirindeki en önemli temsilcilerinden Şevket-i Buharî’yi okumaya başlamasının en önemli nedeni nedir?
Şevket-i Buharî Hoca Neşet'in en sevdiği şairdi ve Şeyh Galip Hocasının yolundan gitmesi |
Medrese eğitimi esnasında diğer temsilcilerin bütün eserlerini okumuş ve okuyacak eser bulamaması |
Okuduğu diğer şairlerin eserlerinde kendi kişiliğini bulamayacağını anlaması |
Şeyh Galip Hoca Neşet'in okuttuğu Tuhfe-i Şahidî’ okuduğunda çok etkilenmiş başka eserleri de okumak istemiş olması |
Şevket-i Buharî Asitanede okunması gereken önemli bir şair olması |
Gençlik yıllarında Neşet, Pertev ve Nesip Dede’ye; önceki devirlerde yaşamış büyük şahsiyetlere nazireler yazan Şeyh Galip, bu dönemde Fuzulî, Hayalî, Nefî, Nabî ve Nedim gibi şairlerin yolundadır. Ancak bu yolda kendi kişiliğini bulamayacağını görmüş ve Hoca Neşet’in de tavsiyesiyle Sebk-i Hindî’nin Fars şiirindeki en önemli temsilcilerinden Şevket-i Buharî’yi okumaya başlamıştır. Bu dönem, onun sanat hayatında büyük kırılmaların olduğu bir dönemdir. O, daha önce yazdığı şiirleri beğenmemeye başlamış, hatta onlardan kurtulmak veya aynı mahlası kullanan diğer şairlerle karıştırılmamak için, belki de kendisindeki bu büyük değişimi göstersin diye mahlasını değiştirme düşüncesi içine girmiştir. ‘Galip’ mahlasını benimsemesi de bu dönemde olmuştur. Bir süre her iki mahlasını beraber kullanan şair, daha sonra eski mahlasını terk etmiş ve sadece Galip mahlasını kullanmıştır.
5.Soru
"Münâsibdir sana ey tıfl-ı nâzım hüccetin al gel Beşiktaş'a yakın bir hâne-i vîrânımız vardır."Nedim'e ait yukarıdaki beyitte altı çizili bölümde baskın olan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
İham |
İstifham |
Hüsn-i tâlil |
İstiare |
Tecrit |
Divan şairleri, kabullendikleri estetik anlayışın bir gereği olarak şahsi yaşantıları, kendileriyle ilgili ayrıntıları doğrudan söylemezler. Dolaylı bir aktarımı tercih ederler. Bu beyitte Nedim Beşiktaş’a yakın, eski, yıkık dökük bir evinin olduğunu söylemektedir. Şair, hüccet kelimesinin farklı anlamlarını çağrıştıracak bir biçimde kullanmıştır. Evine davet ettiği küçük sevgilinin izin alıp gelmesini söylemiş olabileceği gibi gel bu evin tapusunu al, bu ev senin olsun da demiş olabilir. Bu durum söz sanatları içerisinde iham olarak bilinmektedir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.
6.Soru
Lale devrinin en önemli gelişmelerinden biri de matbaanın kurulmasıdır. İbrahim Müteferrika tarafından kurulan matbaada basılan Türkçe ilk kitap aşağıdakilerden hangisidir?
Kamus-ı Türkî |
Divan-ı Lügati't-Türk |
Sefaretname |
Seyahatname |
Vankulu Lügati |
Lale Devri bilim, kültür ve sanat faaliyetleri bakımından da önemli gelişmelere sahne olmuştur. Bu alandaki yeniliklerin en önemlisi İbrahim Müteferrika (1727-1745) tarafından matbaanın kurulmasıdır. Bunun yanında, sadrazam İbrahim Paşa tarafından, Arapça ve Farsçadan çeviriler yapmak üzere bir tercüme heyeti oluşturularak dinî, tarihî eserlerin yanında felsefe ve astronomi ile ilgili eserler çevrilmiştir. Daha önce Osmanlılarda farklı dillerde basım görülmekle birlikte, Türkçe ilk kitap bu dönemde basılmıştır. Matbaada basılan ilk kitap Vankulu Lügati’dir. Müteferrika’nın ölümüne kadar dinî, tarihî-coğrafi eserlerle, sözlüklerden oluşan on yedi eser yayımlanmıştır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
7.Soru
Aşağıda adı geçen şairlerden hangisi Nedim'e nazire yazan şairlerden biri değildir?
Kâmî |
Sâlim |
Âsım |
Kelîm |
Pertev |
XVIII. yüzyıl şairlerinden Kâmî, Neylî, Âsım, Âtıf, Râşid, İzzet Ali Paşa, Seyyid Vehbî, Sâmî, Kelîm ve Pertev gibi şairlerin Nedim’e nazireleri vardır. Bununla birlikte bahsi geçen Sâlim de bir tezkire şairidir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.
8.Soru
XVIII. yüzyılda mahalli-folklorik üslup hangi şair ile özdeşleşir?
Nedim |
Sabit |
Şeyhülislam Yahya |
Baki |
Zati |
XVI. yüzyıldan itibaren divan şiirinde görülen yerlilik arzusu; günlük hayat sahnelerinin, konuşma kalıplarının ve mahallî konuların şiire yansıması biçiminde özetlenebilir. Bu eğilim Necatî, Zatî, Bakî, Şeyhülislam Yahya ve Sabit üzerinden Nedim’e ulaşan bir zincire eklemlenir. XVIII. yüzyılda mahallîleşme, Nedim’in adı ile özdeşleşir. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Seçeneklerde verilenlerden hangisi Nedim'in şiirlerinde görülen özelliklerden biridir?
Tasavvufi ögelere sıkça yer vermesi |
Anlaşılması zor Arapça ve Farsça tamlamalara yer vermesi |
Şiirlerinin bestelenmeye uygun bir yapıdan uzak olması |
Estetiği ve hayal dünyasını bir kenara bırakarak şiir yazmış olması |
İstanbul hayatından ve yaşayış tarzlarından sahneler sunmuş olması |
Nedim mahallileşme akımının en önemli temsilcisidir. Dolayısıyla şiirlerinde yerli ögeler(deyimler,atasözleri) kullanmıştır. Şiirleri bestelenmeye uygun bir yapıdadır ve hatta şarkı türünde en güzel eserler veren şairdir. Yazdıklarında estetiği ve hayal dünyasını bir kenara itmeden yaşadığı yer olan İstanbul'dan sahneler sunmuştur. Doğru cevap E seçeneğidir.
10.Soru
Divanlar içinde musammatların ön plana çıkma sebebi nedir?
Şarkının rağbet görmesi |
Nedim ve Galip gibi büyük şairlerin bu türde yazmaları |
Şarkıların murabba şeklinde yazılması |
Devrin coşkusunu yansıtmaları |
Klasik konuları içermeleri |
Diğer şıklar divan için söylenebilir ama éön plana çıkmak" söz konusu olduğunda Doğru cevap A'dır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarihleriyle tanınan şairlerden biri değildir?
Sürurî
|
Dürrî
|
Kırımlı Rahmî
|
Esrar Dede
|
Raşit
|
12.Soru
Şeyh Galip’in yazdığı 704 beyitten oluşan ve Farsça bilmeyenler için kelimelerin açıklamalarının yer aldığı eserin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Divan |
Hüsn-ü Aşk |
Tuhfe-i Şahide |
Şerh-i Cezire-i Mesnevi |
Es-Sohbetü’s Safiyye |
Galip’in Şerh-i Cezire-i Mesnevi adlı eseri, Mevlevi dedelerinden Yusuf Sineçak’ın Cezire-i Mesnevi adlı eserinin şerhidir. Şair, adı geçen eserin her cildinden 100 beyit seçmiş ve bu seçkinin başına 99, sonuna da 5 beyit eklemek suretiyle 704 beyitlik bir eser oluşturmuştur. Eserde, Farsça bilmeyenler için seçilen bazı kelimelerin Türkçe karşılıkları verilmiş ve beyitler açıklanmıştır.
13.Soru
18. Yüzyıl Osmanlı Döneminde ‘’Edirne Vakası’’ diye adlandırılan olayın sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi sayılamaz?
Padişah II. Mustafa’nın tahttan indirilmesi, yerine III. Ahmet’in getirilmesi
|
Sadrazam Feyzullah Efendi’nin ve yandaşlarının idam edilmesi
|
Edirne’nin başkent olacağı söylentilerine inanan isyancılarla padişaha bağlı askerlerin savaşı ve padişah kuvvetlerinin yenilmesi
|
Osmanlı hanedanına karşı ilk kez alternatif arayışların içine girilmesi
|
Toplum içinde sosyal patlamaların ve huzursuzluğun büyük boyutlara ulaşması
|
14.Soru
Lafız-anlam ilişkisi üzerinde düşünen Şeyh Galip için aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
I. Şairler lafzı, anlamın hizmetine vermelidir.
II. Lafz anlama muhtaç, anlam da lafza muhtaçtır.
III. Güzel anlam, ancak aşina (=tanıdık, bilinen) lafız ile kendini gösterir.
IV. Anlam, güzel, renkli ve ilk defa söyleniyor olmalıdır.
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I ve IV |
Hepsi |
Lafız-anlam ilişkisi üzerinde düşünen Şeyh Galip, “Lafzdan zîrâ ki ma‘nâdır garaz” diyerek, şiirde asıl olanın lafız değil, o lafzın taşıdığı anlam olduğunu açıkça ifade etmiştir. Anlamı şaraba, lafzı da kadehe benzeten şair, şarap içme eyleminde kadehin araç olması gibi, anlatma ve anlama eylemlerinde de lafzın ancak bir araç olduğunu ortaya koymuştur. Çünkü şairin asıl amacı lafız değil, anlamdır. Anlamda da bazı özellikler bulunmalı; güzel, renkli ve ilk defa söyleniyor olmalıdır. Fakat manaya öncelik veren şair, lafzın ihmal edilmesinden yana olmamış, onda da bazı özellikler aramıştır. Galip’in lafızda aradığı en önemli özellik aşinalıktır. Çünkü o, güzel anlamın ancak aşina (=tanıdık, bilinen) lafız ile kendini göstereceğini düşünmektedir.
15.Soru
Nedim’in kasidelerinde örnek aldığı ve ustalığını takdir ettiği şair kimdir?
Nefî |
Azmizade Haletî |
Fuzulî |
Nailî |
Bakî |
Nefî'nin kasidelerini örnek almıştır.
16.Soru
Süruri divanına hangi adı vermiştir?
Hezliyat |
Çenginame |
Neşatengiz |
Defter-i Aşk |
Hubanname |
Hezliyat Süruri'nin, Çenginame, Defter-i Aşk ve Hubanname Enderunlu Fazıl'ın eserleridir. Süruri divanına Neşatengiz adını vermiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.
17.Soru
Nedim’in şiirine dair aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?
Şiir lügati zengin olmayan şairlerdendir. |
Konuşma dilinden gelen söyleyişleri ustalıkla kullanır. |
Aruzun musikisini yakalayan şairlerindendir. |
Şiirlerini Itrî bestelemiş, Levnî resmetmiştir. |
Lale Devrinin bütün güzelliklerini şiirlerinde yansıtmıştır. |
Itrî Nedim'in şiirlerini bestelememiş, Levnî de Nedim'in şiirlerini resmetmemiştir.
18.Soru
Fazıl Divanı'nda divan edebiyatı nazım şekillerinden hangisi daha çok yer tutar?
Gazel |
Mesnevi |
Kaside |
Müstezat |
Kıt'a |
Enderunlu Fazıl, oldukça hacimli bir divan sahibidir. Fazıl Divanı’nın farklı kütüphanelerde yazma nüshaları vardır. Fazıl Divanı’nda kasideler önemli bir yekûn tutar. Hemen tüm ömrünü himaye ve lütuf arayışında geçiren rint şairin, tahmin edileceği gibi çok sayıda kasidesi vardır. Doğru cevap C seçeneğidir.
19.Soru
Eski şiirin kadim konuları dışında XVIII. Yüzyıl Divan Şiirine yeni olarak giren aşağıdakilerden hangisidir?
Aşk |
Rintlik |
Tabiat |
Yaşanan hayat |
Tasavvufi aşk |
Yaşanan hayat bu dönemde ayrıntıya girilerek işlenmiştir. Diğer şıklardaki konular önceden beri işlenen kadim konulardır. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Şeyh Galip'in Mevlevi şeyhlerinden Köseç Ahmet Dede’nin er-Risaletü’lBahriyye fî-Tarikati’l-Mevleviyye adlı Arapça eserine yazılmış Arapça bir talikat aşağıdakilerden hangisidir?
Şerh-i Cezire-i Mesnevi |
Divan |
Hüsnü Aşk |
es Sohbet-i Safiyye |
Münşeat |
es-Sohbetü’s-Safiyye: Bu eser, Mevlevi şeyhlerinden Köseç Ahmet Dede’nin er Risaletü’lBahriyye fî-Tarikati’l-Mevleviyye adlı Arapça eserine yazılmış Arapça bir talikattır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ