Kilisede hiyerarşi olamaz. Papanın ve piskoposların Hıristiyanlar üzerinde, onlara hizmet dışında yetkileri yoktur. Protestanlık’ta kilise hiyerarşisi yoktur, kilisenin her türlü işiyle uğraşan pastör ünvanlı bir görevli bulunmaktadır. En büyük otorite İncil’dir. Bu yüzden Protestanlığın kollarından biri olan Kavlin Kilisesine “Kutsal Kitap Hıristiyanlığı” da denilmektedir.

İsla^m tarihinde önemli bir literatüre isim olarak ortaya çıkan Milel ve Nihal kavramları insanların bağlı oldukları her tür inanç ve düşünce akımlarıyla sosyal, siyasal ve ideolojik gelenekleri kapsamaktadır. Milel ve Nihal geleneği bağlamındaki çalışmalar, adeta bir kültür atlası gibi insanlığın kültürel mirasını tanıtmayı, tanımlamayı ve yer yer karşılaştırmalar yapmayı hedeflemiştir.

Hinduizm dünyanın yaşayan dinlerinin en eskisidir ve kökeni çok eskilere giden birçok gelişmenin, farklı dini hareketlerin birleşmesinin ve ayrılmasının bir sonucunda birbirine zıt ve birbiriyle çelişik özellikler ortaya koyar.

Geddes, Kuenen, Ilgen gibi araştırmacılarca devam ettirilen Kitab-ı Mukaddes çalışmaları J. Wellhausen tarafından geliştirilerek dört kaynak teorisi ileri sürülmüştür. “Dört kaynak teorisi”, bugünkü Tevrat’ın, dört farklı zamanda dört ayrı kişi veya grup tarafından kaleme alınmış metinlerin, M. Ö. IV. yüzyılda bir araya getirilmiş olduğunu ileri sürmektedir. Buna göre Tevrat, kronolojik sıra itibarıyla Yahvist, Elohist, Deuteronomist ve Ruhban metinlerinden meydana gelmiştir.

Boykot esnasında yaşanan kıtlık ve yoksulluk nedeniyle Hz. Peygamber’in eşi Hatice ve amcası Ebu Talib vefat eder. Bu duruma Hz. Peygamber çok üzülür. İşte tam da bu sırada önemli bir olay olan Miraç hadisesi gerçekleşir. Hz. Peygamber, miraçta Allah’ın huzuruna kabul edilir ve insan bilgisinin dışında yer alan gayb âleminde birçok olaya şahit olur. Miraç ile birlikte Müslümanların günde 5 defa Allah ile buluşması olan namaz farz kılınmıştır. Öyle ki, Hz. Peygamber’in belirttiği gibi, namaz da Müslümanların miracı kabul edilmektedir.

Ortodoks Hinduizm’den büyük sıkıntılara maruz kalan “bastırılmış” sınıflar (dalit) Budizm’de kendilerine yer buldular ve Liderleri Ambedkar’ın (1891- 1956) başkanlığında büyük bir kısmı Budizm’i kabul etmişlerdir.

Hz. Musa, Tanrı tarafından peygamber olarak seçilen, İsrailoğullarını Firavunun zulmünden kurtarmakla görevlendirilen, daha sonra da kendisine Tevrat verilen bir peygamberdir ve Yahudilere göre peygamberlerin en büyüğüdür.

Tevhid, Allah’ın tek ve mutlak olduğu inancıdır. Senkretik din, farklı inanç sistemlerinden unsurlar taşıyan melez dinlere denir. Teizm, tanrı ya da tanrıların doğaüstü güçler olarak algılanmasıdır. Panteizm ise tanrıyla doğanın iç içe olmasını belirtir. Henoteizm ise çoktanrıcılığı kabul edip, bunlardan yalnızca birisini üstün güç olarak kabul etmektir.

Vahyin en kestirme ve en üstün şekli ve yolu, hiçbir aracı olmaksızın doğrudan Rab Yahve’den ilahi vahyi almaktır ki Yahudi inancına göre vahyin bu şekli sadece Hz. Musa’ya özgüdür. Vahyin diğer bir şekli rüyada veya vizyon (rüyet) halinde vahyin alınmasıdır. Hz. Musa dışındaki peygamberlere vahiy genelde bu şekilde gelmiştir.

Cumartesi (Şabat) günü, Yahudilerce haftanın en kutsal günü kabul edilmektedir. On Emir’de açıklandığı şekliyle Cumartesi günü, iki ayrı gerekçeyle kutsaldır. Bunlardan birincisi Tanrı’nın dünyayı altı günde yaratıp yedinci günde dinlenmiş olması, diğeri ise Tanrı’nın İsrailoğullarını Mısır’daki kölelik evinden kurtarmış olmasıdır.

Zamanla gerek Yahudilerin kendi içlerindeki tartışmalar, gerekse diğer din mensuplarıyla karşılaşmalar, iman esaslarının tespitini zorunlu hale getirmiştir.

Teoizm’in Ch’an ekolüne göre, bilgide asıl amaç, ‘bilinen’ ile ‘bilen’in bir olmasıdır.  

Dört Seçkin Hakikat (arya-satya), orijinal metinlerde özlü bir şekilde yer alır; Dukkha, Samudaya, Nirodha ve Maggha. Anatman ise ikinci yönündendir.

Hıristiyanlar için kullanılan isimleri şu şekilde sıralamak mümkündür: Şâkirtler, Kardeşler, Azizler, İnananlar, Seçilmişler, Çağırılmışlar, Kilise, Fakirler, Dostlar, Celileliler.

Kelime anlamı “Beyaz giyinenler, insanların ruhlarını din ve ilimle arıtanlar” demektir. Ancak bu ifade zamanla özel bir anlam kazanmış ve Hz. İsa’nın yardımcılarını kasteden bir terim halini almıştır. Tebliğ faaliyetinin başında Hz. İsa bu oniki kişiyi seçmiş ve bunlara havarî ismini vermiştir. Bunların isimleri bazı küçük farklılıklarla Matta (10: 2-4), Markos (3: 16-19), Luka (6: 14-16) ve Resullerin İşleri’nde (1: 13) yer almaktadır: Simon Petrus, Andreas, Yakup (Zebedi’nin oğlu), Yuhanna, Filipus, Bartolomeus, Thomas, Matta, Yakup (Alfeos’un oğlu), Taddeus, Gayyur Simun, Yahuda İskariyot.

Saadya Gaon’un daha kapsamlı Amentüsü ise şu esaslardan oluşmaktadır: 1- Alem sonradan yaratılmadır (hâdistir). 2- Allah tek olup cismi yoktur. 3- Vahye iman, Yahudi aranesini de içine almak üzere şarttır. 4- İnsan muttaki olmaya, ruhen ve bedenen bütün günahları işlemekten sakınmaya davet olunmuştur. 5- Mükafat ve ceza haktır. 6- Ruh saf ve temiz yaratılmıştır, ölüm anında cesedi terkeder. 7- Yeniden dirilmek haktır. 8- Mesih’i beklemek, hesap ve nihai hüküm haktır.

Ahd-i Cedid, Yeni Ahit olarak da bilinen İncil’in yerine kullanılır. Yahudiliğin kutsal kitabı, Türkçe’de Eski Ahit diye bilinen ve Yahudilerin TANAH adını verdikleri kutsal metinlerdir. TANAH, üç temel bölümden oluşan Yahudi Kutsal Kitabının her bir bölümünün adının ilk harflerini bir araya getirmek suretiyle oluşturulmuş bir uydurma isimdir. Tanah; Tora (Tevrat), Nevim (Peygamberler) ve Ketuvim (Kitaplar) bölümlerinden oluşmaktadır.

Yahudi bayramları arasında mazisi en eski dönemlere dayanan, “Bahar Bayramı”, Özgürlük Bayramı” ve Hamursuz Bayramı” olarak da bilinen Pesah (Fısıh) bayramı, İbrani takvimine göne Nisan ayının 15’inde kutlanmaktadır ve Yahudi hac bayramlarından ilkidir. İsrailoğullarının Mısır’dan çıkışlarının yadedildiği bu bayram, günümüzde Yahudilerin en fazla rağbet ettikleri bayramların başında gelmektedir. Bayram, İsrail’dekiler için yedi, İsrail dışında yaşayan Yahudiler için sekiz gün sürmektedir. Bayram süresince mayasız ekmek tüketilir ve bu bayrama özel yemek takımı ve gereçleri kullanılır.

Çin’de M.Ö. 2.yy.’da Vudi döneminden itibaren devlet dini olarak kabul edilen Konfüçyanizm, bu özelliğini 20.yy ‘a kadar devam ettirmiştir.

İncil kelimesinin aslı, Yunanca Evangelion’dur. Halk Yunancasında “getirdiği bir haberden ötürü bir şahsa verilen müjdelik, mükâfat” manasına gelir. Daha sonraki zamanlarda “haber, müjde” manasına kullanılmıştır.