Yaşlının bilişsel, fonksiyonel ve davranışsal bozuklukları, bakıcıyla önceki ilişki kalitesi ve dışardan profesyonel destek alıp almadığı gibi faktörler bakım alan yaşlının özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleridir.

BİRİNCİL STRES KAYNAKLARI

Objektif Stres Kaynakları: Yaşlının bilişsel bozukluğu, Yaşlının problemli davranışları, Günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık ve hasta direnci Subjektif Stres Kaynakları: Bakım verenlerin rol yüklenmesi, Bakım verenlerin rol esareti, Yakınlığın kaybıdır.

Başa çıkma tepkileri, beş başlık altında gruplandırmışlardır. Bunlar, problem odaklı başa çıkma, duygu odaklı başa çıkma, sosyal destek, dinî odaklı başa çıkma ve bilişsel yeniden yapılandırma olarak isimlendirilmektedir. Problem odaklı başa çıkma, plan yaparak problem çözmeyi içermektedir. Duygu odaklı , duygusal tepkilerle problemin üstesinden gelmeye çalışır. Sosyal destek arama, problem çözmek için başkalarından yardım almayı gerektirir. Dinî odaklı başa çıkma, yüksek güç arayarak ve duayla yardım isteyerek problemin üstesinden gelmeye çalışır. Yeniden yapılandırma ise var olan problem durumuna olumlu yönünden bakmayı içerir.

Rol gelişimi görüşü, insanların aldıkları farklı rollerden yararlandığını, enerjilerini
rollere göre düzenleyebildiğini, üstlenilen rollerden birinde başarısızlık söz konusu
olduğunda, burada oluşan kayıpları diğer roldeki kazanımlarıyla ödünleyebildiğini ileri
sürmektedir. Doğru cevap B'dir.

Kişilerin kişisel yasam özgürlüklerinden vazgeçmeden, yakınları ile olan sevgi, saygı ve sorumluluk bağlarını yaşatmasına “kişiler arası bağlılık” denir.

Bilişsel yetersizlikler; yaşlının düşünme, konuşma ve anlama gibi zihinsel faaliyetleri gerçekleştirememesi. İşlevsel yetersizlikler; yaşam içindeki bedene ait bazı işlevlerin yerine getirilememesi. Örneğin yürüyememe, tuvalete gidememe, vb. Yaşlıların kendi başlarına hareket etme zorluğu yaşamaları, ev içinde bir yerden bir yere gidememe ve kendi bakımını yapmakta zorluklar yaşama. Tuvalete gitme, temizliğini yapamama gibi kişiye ait özel işler.

Kör alan; başkaları tarafından bilinen ancak kişinin bilmediği alanıdır. Başkalarının bir kişi hakkında edindiği izlenimlerle ilgilidir. Doğru cevap B'dir.

Hobileri ve meşguliyetleri olan yaşlılar

O¨znel iyi oluş, kişinin o andaki durumuyla ilgili ne kadar mutlu olduğunu ve yaşamından ne kadar doyum aldığını değerlendirmesidir.

Uyumlu, sakin, kendiyle ve çevreyle barışık, hobileri ve meşguliyetleri olan yaşlılarla birlikte yaşamak ve bakım vermek daha kolay görünmektedir. Bunun aksine kendisiyle ve diğerleriyle barışık olmayan, geçinemeyen, asabi, sürekli otorite kurmak isteyen yaşlılara bakım vermek oldukça stres verici olduğu gibi bakım verenlerin hayatını da yaşam kalitesini de zorlaştırmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Subjektif stres kaynakları, bakım verenlerin rol yüklenmesi, bakım verenlerin rol esareti, yakınlığın kaybıdır.

Beş Faktör Kişilik Kuramı’na göre kişilik özellikleri; dışa dönüklük, içe dönüklük, yumuşak başlılık, nörotizm, öz denetim ve gelişime açıklık olarak adlandırılmaktadır.

Olumlu ilişkilere sahip olma, pozitif duyguların yaşanması, amaç oluşturma, yeterlik gereksinimi ve kontrol gibi değişkenler iyi oluşu etkileyen değişkenlerdir.

Psikolojik İyi Oluş Yaklaşımı, olumlu psikolojik işlevsellik olarak nitelendirilen altı farklı psikolojik boyutla iyi oluşu tanımlamıştır: (1) diğerleri ile olumlu ilişkiler, (2) çevresel hâkimiyet, (3) kendini kabul, (4) özerklik, (5) kişisel gelişim ve büyüme, (6) yaşam amacı. Diğerleriyle olumlu ilişkiler, kişinin diğerleriyle sıcak ilişkiler ge­liştirmesi ve sürdürmesi, empati ve yakınlık kurabilmesi ve diğerlerinin mutluluğuyla ilgilenmesiyle ilgiliyken; çevresel hâkimiyet bireyin kendisini ve çevresini etkin bir şe­kilde yönetme yeteneğidir. Kendini kabul, bireyin kendisini ve yaşamını olumlu ola­rak değerlendirmesidir. Özerklik, kişinin sosyal çevresinde bireyselliğini elde etmek için kişisel özerklik araması, sosyal baskıya rağmen düşünce ve davranışlarını kendi standartlarına göre düzenleyebilmesidir. Yaşam amaçları, kişinin yaşamının anlamı ve yaşam amaçları olmasını; kişisel gelişim, kişinin kapasitesinin farkında olmasını, yete­neklerini geliştirme çabasını, yaşantılara açık olmasını içermektedir.

“Duygusal özerklik” bireyin ailesiyle olan ilişkilerindeki yakınlık düzeyine ve kendi ayaklarının üzerinde durmasına odaklanmaktadır.

Bakıcılar, bakım verme sürecinde bakım verilen fiziksel çevre, bakım alan yaşlının özellikleri, bakıcının güçlü ya da zayıf yönleri, ailevi ve sosyal destek kaynakları, sosyokültürel faktörler olmak üzere pek çok faktörden etkilenmektedirler. Bakım verilen fiziksel çevreden kaynaklanan stres faktörleri, bakım alanın yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, bakıcının yaşadığı yerin fiziksel özellikleri, yaşlı ile kalıp kalmaması ve bakıcının çalışma koşullarından oluşmaktadır. Bakım alan yaşlının özelliklerinden kaynaklanan stres faktörleri ise yaşlının bilişsel, fonksiyonel ve davranışsal bozuklukları, bakıcıyla önceki ilişki kalitesi ve dışarıdan profesyonel destek alıp almadığı gibi fakörlerden oluşur. Bakıcının özelliklerinden kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının ruhsal ve fiziksel geçmişi ve şimdiki durumu, kişilik özellikleri ve başa çıkma tepkileri, rolleri, finansal kaynakları, bakıcılık konusundaki bilgisi, yaşlıyla önceki ilişkilerinden oluşmaktadır. Ailevi ve sosyal destek ağlarından kaynaklı stres faktörleri ise bakıcının başka kişilerden somut, bilişsel ve duygusal destek alıp almamalarıdır. Sosyo-kültürel içerikle ilgili stres kaynakları ise bakıcılıkla ilgili inançlar ve beklentiler, ulaşılabilen kaynaklar, programlar, engeller, erişimler ve fırsatlar diğer stres kaynaklarıdır. Soru kökünde verilen örnekte Aylin Hanım, kendi ailesinden somut veya duygusal herhangi bir destek alamamakta ve bu durum Aylin Hanım'ın psikolojisini olumsuz yönde etkilemektedir. Doğru yanıt D'dir. 

Pearlin ve Diğerlerinin Geliştirdiği Bakıcı Stresi ve Başa Çıkma Modeli: Bakım verenlerin stres modeli Pearlin ve meslektaşları tarafından (Pearlin, Mullan, Semple ve Skaff, 1990), demanslı hastalara bakan bakıcılar için geliştirilmiş olmakla birlikte, tüm bakım verenlerin stres sürecine yönelik kavramsal bir model sunmaktadır. Model, stres ve başa çıkma sürecinin, stresin geçmişi ve bağlamsal faktörleri, stres yapıcılar, aracılar ve sonuçları olmak üzere dört faktörden etkilendiğini göstermektedir. Doğru yanıt E’dir.

A tipi kişilik özelliğindeki kişiler, enerjik, sabırsız, rekabeti seven, saldırgan ve düşmanca duygulara sahipken, B tipi kişilik özelliğindeki kişiler ise daha rahat, dengeli ve uzlaşmacı tavır içindedirler. İyimserlik, olayların olumlu yanına odaklanmaya, kötümserlik ise olayların olumsuz yanına odaklanmaya eğilimdir.

Kişinin kendi tarafından da başkaları tarafından da bilinen alan Açık Alandır.