Devlet başkanlığı makamının veraset yoluyla el değiştirdiği, bu nedenle monarşi olarak adlandırılan sistemler, mutlak monarşi ve meşrutî monarşi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mutlak monarşilerde devlet başkanının sahip olduğu yetkileri, onunla paylaşacak parlamento ve hükûmet gibi başka organlar mevcut değildir. Devletin tüm yetkileri, hükümdar olarak adlandırılan devlet başkanı tarafından kullanılmaktadır. Monarşinin karşıtı olan, devlet başkanlığı makamının veraset dışında bir yolla el değiştirdiği sistemlere cumhuriyet denir. Bir devletin cumhuriyet esasına dayanması, devlet başkanlığı makamının veraset dışında bir yolla, yaygın olarak ise seçimle belirlenmesine bağlıdır.