Devlet sermayesiyle 1810 yılında kurulan ve askerî kundura, çizme, palaska, fi- şeklik gibi malları imal eden Beykoz tesislerinden sonra, 1835 de çuha, fes, batta- niye imal etmek üzere İstanbul’da Feshane Tesisleri kuruldu. Kadife, ipekli kumaş, saten ve tafta üretmek için 1845’te Hereke Fabrikası tesis edildi. Yine devlet eliyle 1850’de pamuklu dokuma ürünleri imal etmek üzere İstanbul Bakırköy Bez Fabri- kası faaliyete geçti. Son olarak 1892’de Yıldız Çini Fabrikası kuruldu. Bu büyük te- sisler Cumhuriyet’ten sonra da faaliyetlerine devam ettiler. Ancak ülkenin her ka- sabasında küçük atölyelerin, sanatkârların var olduğunu belirtmek gerekir. Fakat bu konuda resmî, ayrıntılı ve yeterli bilgi üretilmiş değildir. Ülke içinde gümrük birliği oluşması ve ulusal düzeyde pazar genişlemesi, 1873 yılında ancak mümkün olabilmiştir.