Sözleşme kurulurken ya da sonradan
kararlaştırılabilir. Her durumda, ceza koşulu, borca aykırılık meydana gelmeden
önce kararlaştırılmış olmalıdır.
Her ne zaman kararlaştırılmış olursa olsun, ceza koşulu, varlık ve geçerliliği
asıl alacağa bağımlı (feri) nitelikte bir haktır. Bu niteliğinin sonucu olarak ceza
koşulu asıl borcun herhangi bir sebeple geçersiz olması veya sona ermesi hâlinde
ortadan kalkar. Öyleyse, emredici hukuk kurallarına veya ahlâka aykırı bir borç
(kumar borcu, uyuşturucu alışverişi) için kararlaştırılmış olan ceza koşulunun
ödenmesi istenemez (TBK 182/II, cüm. 1).
Ceza koşulu, asıl alacakla birlikte muaccel olabilen, asıl alacakla birlikte -ayrıca ihtar, ihbar veya temerrüt şartı aranmaksızın- istenebilen bir alacaktır.
Yalnız bağımlılık ilişkisi tersine işlemez. Yani, ceza koşulundaki bir aksama asıl
alacak üzerinde etkili olmaz. Bu anlamda olmak üzere TBK’nda ceza koşulunun
geçersizliğinin ya da borçluya atfedilemeyen bir sebeple imkânsızlaşmış olmasının, asıl borcun geçerliliğini etkilemeyeceği düzenlenmiştir