Büyük Selçuklu Tarihi Deneme Sınavı Sorusu #881914

Selçuklu Devleti'nin kuruluşu aşamasında Merv kurultayında alınan kararlardan hangisi geleneğe uyulmakla birlikte ilk olma özelliğini taşımaktadır?


Nişabur'un yanı sıra batıda bir merkezin daha belirlenmesi

Çağrı Bey'e meliklik unvanı verilmesi

Çağrı bey'in oğlu Kavurt'un Kirman'a tayin edilmesi

Çağrı Bey'in diğer oğullarının Tuğrul Bey'in hizmetine girmesi 

Çağrı Bey ve Musa Yabgu'ya bazı hakların tanınması 


Yanıt Açıklaması:

Selçuklu Devleti’nin kuruluşu aşamasında yapılan iş bölümü, pek çok araştırmacı tarafından Türk devlet geleneğine dayanan bir uygulama olarak değerlendirilmekle birlikte; ilk olma özelliği taşıyan yönleri de vardı. Geleneğe göre Türk Devleti’ni Tanrı tarafından kendisine kut verilmiş olan tek bir hükümdar yönetirdi. Ülke toprakları yönetim bakımından hanedan mensupları arasında bölüşülürdü. Ancak bu görevliler hükümdarın hükümranlık yetkisine ortak değillerdi ve gerektiğinde idare alanları da değiştirilirdi. Yani ülke hanedanın ortak mülkü değildi. Yönetim yetkisi, millet adına hükümdarın elinde ve hanedanın ortak sorumluluğunda bulunurdu. Ancak Selçuklular’ın sözkonusu iş bölümü, bu anlamda ülüşün sınırlarını aşan istisna durumlardandır.

Selçuklular Merv kurultayında Tuğrul Bey’i sultan kabul etmekle birlikte, Çağrı Bey ve Musa Yabgu’ya tanınan haklar, geleneğin ötesine geçmiş bulunuyordu. Nitekim her ikisi de kendi adlarına hutbe okutmak ve para bastırmak yetkisini hâiz oldukları gibi, onların doğrudan tâbileri de vardı. Bu durum Türk devlet geleneğinin öngördüğünün aksine merkeziyetçiliğe aykırı bir durum ortaya çıkarıyordu. Herhâlde bu kadar meşakkatli bir süreçte büyük hizmetler etmiş olan diğer iki Selçuklu başbuğuna da bir nevi vefa göstergesi olarak sağlanan bu imtiyazlar, ileride görüleceği üzere onların hayatlarıyla sınırlı kalacaktır.

Yorumlar
  • 0 Yorum