Çağdaş Felsefe 1 Deneme Sınavı Sorusu #783855

Toplumsal dürtü,  inançların sabitlenmesinde kullanılan yöntemlerden birinde avantaj sağlayabilir mi?


Araçsalcı Yöntem,

Bilim Yöntemi,

İnatçılık Yöntemi,

Otorite Yöntemi,

Doğal Tercihler Yöntemi,


Yanıt Açıklaması:

Peirce'nin ele aldığı ikinci yöntem, Otorite yöntemidir. Bu kez, bir toplum ve cemaat içerisinde, belli kanı ve inançları yayan, bu inançlardan şüphe duyulmasına engel olmaya çalışan, karşı ya da farklı görüşlerin ortaya çıkması ihtimali belirirse bunun üzerine giden ve bastıran bir kurumun ihdas edildiğini düşünelim. Peirce, bu yöntemin kanıların ve inançların sabitlenmesi inatçılığa göre daha etkili olabileceğini düşünmektedir. Ancak Peirce'a göre sorulacak soru bu yöntemin istikrarlı olup olmayacağıdır. Peirce bu konudaki yanıtıda olumsuzdur. Peirce göre, her toplumda bir grup insan, farklı toplumlarda ya da farklı zamanlarda, farklı otoriteler altında farklı yaklaşımların ve görüşlerin savunulduğunu görecektir. Kendilerine, kendi inançlarının diğerlerinden neden daha üstün olması gerektiğini soracaklar ve bu da şüphelerin doğmasına yol açacaktır. Öyleyse, bu ikinci yöntem de arzu edilen amaca ulaşmayacaktır. Peirce, üçüncü yöntemini iki farklı biçimde adlandırır.: doğal tercihler yöntemi veya a priori yöntemidir. Bu yöntemde esas olan, farklı biçimlerde ifade edilse de aşikar olanı kabul etmektir. Söz konusu ''aşikar olan'', ''akla uygun-makul'', 'açık ve seçik gibi ifadelerle anlatılabilir. İlk iki yöntemdekinin tersine, burada düşünme, tartışma ve bu suretle reddedilmez olana ulaşma çabası ön plana çıkmaktadır. Ancak bu yöntem de sorunsuz değildir. Tarih göstermiştir ki bir kişiye apaçık gelen bir şey bir başkası için hiç de öyle olmayabilir. Bu yöntemde ön plana çıkarılan düşünme ve tartışma, tıpkı beğeni kavramında olduğu gibi bir düşünsel gelişimi var saymakta, bir bakıma herkesin belli bir beğeni düzeyine ulaşacağını ve ortak bir noktada buluşacağını ummaktadır.

Peirce'a göre aradığımız, inançlarımız ve kanılarımızın insani olmayan, dışsal olarak kalıcı bir şey tarafından sabitlenmesidir. Bu dışsal şey, herkesi farklı biçimde etkileyecek olsa da, herkes bu etkilenmenin sonucunda bir ve aynı sonuca ulaşmalıdır. Peirce'a göre bu yöntem bilim yöntemidir.  Bu dördüncü yöntem, bilim yöntemi, ilk üçünde olmayan bazı avantajlara sahiptir. Öncelikle, bu yöntem öznel düşüncelerimizin ötesinde, bizden bağımsız bir şeye gönderme yapmaktadır. Dahası yöntem kamusal olarak geliştirilebilecek ve kullanılabilecek bir yöntemdir. İlk üç yöntemi aşındıran ve amacından saptıran ''toplumsal dürtü'' burada tam tersine bir avantaja dönüştürmektedir.

Yorumlar
  • 0 Yorum