1813’te Azerbaycan’ın siyasî olarak ikiye ayrılmasından sonra İran’a ve Rusya’ya bağlı bölgelerde ortaya çıkan farklı hayat tarzı, zamanla edebiyat hayatını da etkiler. Kuzeyde yenileşme, modernleşme başlamış buna bağlı olarak edebiyat anlayışı da değişmiş, gelişmiştir. Güneyde ise eski edebiyat anlayışı, halk edebiyatı, yüzyıllardan beri sürüp giden oluşumunu devam ettirmiş; daha yavaş bir şekilde değişmiştir. Halk edebiyatı aslında Güney Azerbaycan’ın en güçlü kültürel sahasıdır. Yakın Türk yurtları olan Kafkasya, Kuzey Azerbaycan, Türkiye ve Türkmenistan’da hayat tarzı XX. asrın başlarında süratle değişmeğe başladığı, bu yüzden halk edebiyatı mahsülleri de zayıflayıp yok olmağa yüz tuttuğu hâlde Güney Azerbaycan zengin sözlü kültürünü büyük ölçüde yakın tarihlere kadar, oldukça sağlam bir şekilde muhafaza edebilmiştir. İran’da Pehlevi sülalesinin 1924’ten itibaren Azerbaycan Türklerine uyguladığı faşizan baskı ve zulüm devrinde Güney Azerbaycan’da önemli bir derleme faaliyeti sürdürülememiş; birçok eser kaybolmağa başlamıştır.