Dışarıdan gelen bu tesirlerin yanı sıra İsmail Gaspıralı’nın Tercüman gazetesiyle yolunu açtığı modernleşme ve 1884’te okuma-yazma kurslarıyla başlattığı modern eğitim (Usul-i Cedid), açık fikirli ve zamanı kavrayabilen din adamları, millet ve din sevgisi sahi- bi tüccarlar (Türk-Tatar burjuvazisi), bir şekilde Türkiye’de öğrenim görmüş gençler yar- dımıyla kısa zamanda geniş halk yığınları tarafından benimsendi ve sadece Kırım’a değil İdil-Ural’a, Rusya’nın ha^kim olduğu diğer Türk yurtlarına da yayıldı.