Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2 Deneme Sınavı Sorusu #701780

Aşağıdakilerden hangisi Kırgız adını açıklamak için kullanılmamıştır?


Kırık saz

Kır gez

Kırk Oğuz

Kırmızı yüz

Kırklar


Yanıt Açıklaması:

Kırgız adı Çin kaynaklarında, Hakas veya Keges olarak geçmektedir. Ruslar bir müddet Kazaklara da Kırgız demişlerdir. Kırgız adıyla ilgili görüşlerin çoğu halk etimolojisine dayanmaktadır. Radloff’un tespit ettiği meşhur bir efsaneye göre “Kırgız” kelimesi “kırk kız” sözlerinden oluşmaktadır. Buna benzer bir efsaneye, Moğol Hanedanı tarihinden bahseden Luan-Si Tarihi’nde rastlanıyor. Efsaneye göre, bu kavmin ataları olarak kırk Çinli kız ile kırk erkek gösteriliyor. Bir diğer efsaneye göre de, dört kardeşe bir arazi miras kalmış. Üçü araziyi aralarında paylaşıp, dördüncüsüne “kır gez!” yani sen de dağları kırları gez diyerek, onu kovmuşlar. Bu üç kardeşin neslinden (ulu, orta, kiçi ‘küçük”) Kazak boyları, dördüncüsünden de “Kara Kırgız” kavmi meydana gelmiştir. Vambery’e göre bu isim “kır” ile “giz” (gez) kelimelerinden oluşup, anlamı “kır gezen” demektir. Bernard Munkaçı ise kelimenin “kır Oğuz” yani “kır Oğuzları” sözlerinden ibaret olduğunu belirtmektedir. Radloff. “Moğolistan Türk Kavimlerine Ait Etnografik Bir İcmal” adlı makalesinde “Kırgız” kelimesinin “kırk” ve “yüz” sayılarından meydana geldiğini söylemektedir. G. Şupka ise kelimeyi “kırk Guz”a dayandırmaktadır. Şilegul “Kırgız” adını “kırku” renkli “kırmızı” ve “yüz” “çehre” kelimelerinden oluştuğunu söylüyor. Deverya ise “Kırgız” adını Çin kaynaklarında “kırkız” sözüne karşılık gelen “kien kun” kelimelerinden oluştuğunu söylüyor. Bir başka görüşe de, “Kırgız” adının Kırk Oğuz sözünden “Kırkız”a dönüştüğü ve “öldürülemez, baş eğdirilemez” anlamlarına geldiğidir. L. Ligeti ise en eski metinlerden itibaren “kırkız” şeklinde görülen kelimenin “kırk” sayısına (ı)z çoğul eki getirilerek genişletildiğini ve kelimenin “kırklar” anlamına geldiğini belirtmektedir. Ligeti’nin bu görüşü, en fazla kabul gören teoridir.

Yorumlar
  • 0 Yorum