Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2 Final 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Alaqay!” kazak kelimesinin Türkiye Türkçesindeki doğru karşılığı aşağıdakilerin hangisidir?
Bıktım! |
Yeter! |
Yaşasın! |
Hayır! |
Ne olur! |
Alaqay kelimesi Türkiye Türkçesinde Yaşasın anlamına gelmektedir.
2.Soru
Kazak Türkçesinde bulunan aşağıdaki ünlülerden hangisi Türkiye Türkçesinde yoktur?
ä |
ẽ |
ọ |
ü |
ö |
Türkiye Türkçesindeki sekiz ünlüden farklı olarak bir de açık e (ä) ünlüsü vardır. Bu ses Türkiye Türkçesindeki e’den daha açık ve geniştir; a’ya yaklaşan bir ses değeri vardır.
3.Soru
I. Türkçe asıllı kelimelerin başındaki bütün g’ler Kazak Türkçesinde k’dir.
II. Kelimelerin başındaki bütün d’ler Kazak Türkçesinde t’dir.
III. Türkiye Türkçesindeki bazı b’ler, Kazak Türkçesinde m’dir.
IV. Türkiye Türkçesinde iç sesteki ğ’ların büyük kısmı Kazak Türkçesinde de aynı şekildedir.
Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Kazak Türkçesi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız II |
Yalnız III |
I, III |
II, III, IV |
I, II, III |
Türkçe asıllı kelimelerin başındaki bütün g’ler Kazak Türkçesinde k’dir. Kelimelerin başındaki bütün d’ler Kazak Türkçesinde t’dir. Türkiye Türkçesindeki bazı b’ler, Kazak Türkçesinde m’dir. Türkiye Türkçesinde iç sesteki ğ’ların büyük kısmı Kazak Türkçesinde v’dir.
4.Soru
Kazak Türkçesinde bulunan “? , ?, ?“ harflerinin Latin alfabesindeki doğru karşılığı aşağıdakilerin hangisidir?
E, J, Ş |
E, F, Ş |
E, Ş, F |
F, Ş, E |
J, E, F |
“?, ?, ?“harflerinin Latin alfabesindeki doğru karşılığı E, J, Ş ‘dir.
5.Soru
Kırgız halk şairlerine ne ad verilir?
akın |
koşok |
moktoo |
ozan |
koştoşu |
Kırgız halk şairlerine “akın” denir.
6.Soru
Hangi fiilde sıfat-fiil eki bulunmaktadır?
-Keçiresiz. Men Kırgız universitetine baruuçu coldu bilbey catam. Kanday baruuga bolot?
-Siz 33. avtobuska ce 5. trolleybuska otursanız bolot. “Sovyet ayantçasınan” tüşösüz.
keçiresiz |
baruuçu |
otursanız |
bilbey |
baruuga |
Kırgız Türkçesinde kullanılan sıfat-fiil ekleri şunlardır: -Ar, -Or, -r; -bAs, -bOs; -pAs, -pOs; -gAn, -gOn; -kAn, -kOn; -OOçU, -UUçU, -çU; -A, -O; -y elek; -GIs, -GUs.
7.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işaret sıfatı yoktur?
Bul kitapta ol ädebiy janrlar haqqında keñirek toqtaydı. |
Barlıq mäseleler jöninde kitapşalar seriyası basıladı. |
Ol kisiniñ jası neşede? |
Sol künnen bastap ol Tanağa ölerdey ğaşıq boldı. |
Osı avdanda mektep köp. |
Bul, Ol, Sol, Osı Kazak Türkçesinde kullanılan işaret sıfatlarındandır. Ancak barlıq “bütün” anlamında olup belirsizlik sıfatı olarak kullanılmaktadır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kırgız adını açıklamak için kullanılmamıştır?
Kırık saz |
Kır gez |
Kırk Oğuz |
Kırmızı yüz |
Kırklar |
Kırgız adı Çin kaynaklarında, Hakas veya Keges olarak geçmektedir. Ruslar bir müddet Kazaklara da Kırgız demişlerdir. Kırgız adıyla ilgili görüşlerin çoğu halk etimolojisine dayanmaktadır. Radloff’un tespit ettiği meşhur bir efsaneye göre “Kırgız” kelimesi “kırk kız” sözlerinden oluşmaktadır. Buna benzer bir efsaneye, Moğol Hanedanı tarihinden bahseden Luan-Si Tarihi’nde rastlanıyor. Efsaneye göre, bu kavmin ataları olarak kırk Çinli kız ile kırk erkek gösteriliyor. Bir diğer efsaneye göre de, dört kardeşe bir arazi miras kalmış. Üçü araziyi aralarında paylaşıp, dördüncüsüne “kır gez!” yani sen de dağları kırları gez diyerek, onu kovmuşlar. Bu üç kardeşin neslinden (ulu, orta, kiçi ‘küçük”) Kazak boyları, dördüncüsünden de “Kara Kırgız” kavmi meydana gelmiştir. Vambery’e göre bu isim “kır” ile “giz” (gez) kelimelerinden oluşup, anlamı “kır gezen” demektir. Bernard Munkaçı ise kelimenin “kır Oğuz” yani “kır Oğuzları” sözlerinden ibaret olduğunu belirtmektedir. Radloff. “Moğolistan Türk Kavimlerine Ait Etnografik Bir İcmal” adlı makalesinde “Kırgız” kelimesinin “kırk” ve “yüz” sayılarından meydana geldiğini söylemektedir. G. Şupka ise kelimeyi “kırk Guz”a dayandırmaktadır. Şilegul “Kırgız” adını “kırku” renkli “kırmızı” ve “yüz” “çehre” kelimelerinden oluştuğunu söylüyor. Deverya ise “Kırgız” adını Çin kaynaklarında “kırkız” sözüne karşılık gelen “kien kun” kelimelerinden oluştuğunu söylüyor. Bir başka görüşe de, “Kırgız” adının Kırk Oğuz sözünden “Kırkız”a dönüştüğü ve “öldürülemez, baş eğdirilemez” anlamlarına geldiğidir. L. Ligeti ise en eski metinlerden itibaren “kırkız” şeklinde görülen kelimenin “kırk” sayısına (ı)z çoğul eki getirilerek genişletildiğini ve kelimenin “kırklar” anlamına geldiğini belirtmektedir. Ligeti’nin bu görüşü, en fazla kabul gören teoridir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Türkçesinden farklı olarak Kazak Türkçesinde bulunan ünsüz harflerden biri değildir?
t |
x |
q |
v |
ñ |
Kazak Türkçesinde Türkiye Türkçesinden farklı olan beş ünsüz vardır: v, ğ, x, ñ ve q. Bunlardan v sesi iki dudak büzülerek telaffuz edilir. ğ, Türkiye Türkçesindeki yumuşak g’den daha belirgindir ve gırtlağa yakın telaffuz edilir. x, Türkiye Türkçesi ağızlarında sık görülen hırıltılı gırtlak h’sidir. ñ yine Türkiye Türkçesi ağızlarında görülen damak n’sidir. q ise Türkiye Türkçesindeki kalın k’ya göre gırtlağa daha yakın telaffuz edilen bir sestir.
10.Soru
Kırgız Türkçesi Kiril alfabesiyle yazılmış ? harfinin Latin alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
C |
P |
B |
A |
E |
? harfinin Latin alfabesindeki karşılığı B’dir.
11.Soru
-Сенiң aтын кiм? Bu cümlenin günümüz Türkçesi karşılığı nedir?
Soyadın ne? |
Senin adın ne? |
Seniñ atın kim? |
Benim adım Ercan. |
Sizde kalam bar ma? |
Cümlenin karşılığı Senin adın ne?dir.
12.Soru
Kırgız Türkçesi Kiril alfabesiyle yazılmış ? ? harfinin Latin alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Z z |
S s |
Ş ş |
T t |
E e |
Kırgız Türkçesi Kiril alfabesiyle yazılmış ? ? harfinin Latin alfabesindeki karşılığı Z,z ‘dir.
13.Soru
Aşağıdaki metinde seçeneklerdeki hangi hal eki bulunmaz?
Biz avıl men bir avıldıñ arası bir kündik jer, tınış dala, jayqalğan şöp, jayılğan mal. Olar da bizdi asığa kütedi. Jazday ülkenderge qolğabıs etemiz. Äjem men atamnıñ özderi jasağan aq şañqan üyde jazdıñ samal avasın jutıp demalğan qanday raqat! Törde avnap jatıp, şirkin apam da osınday qara üy jabdıqtarın jasap üyrense ğoy dep oylaymın.
yönelme |
bulunma |
ayrılma |
yükleme |
ilgi |
Metinde ülkenderge kelimesinde yönelme, üyde kelimesinde bulunma, bizdi kelimesinde yükleme yine jabdıqtarın kelimesinde 3. şahıs iyelik ekinden sonra kullanılan yükleme; avıldıñ, atamnıñ ve jazdıñ kelimelerinde ise ilgi hali eki bulunmaktadır. Metinde ayrılma hâli eki almış bir kelime yoktur.
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde birden çok kelimede hâl eki kullanılmıştır?
Bar cırımnı ilge bagışladım. |
Sizde satirik jurnallar barmı? |
Kildi, emma satılıp bitti. |
Bu kitapnı kim terceme itken? |
Bu kitap kupmi tora? |
“Bütün türkülerimi vatana bağışladım.” anlamındaki “Bar cırımnı ilge bağışladım.” cümlesinde belirtme hâli eki ve yönelme hâli eki bulunmaktadır.
15.Soru
''Ömrünce yaddan cefa görmüş kardeşim!'' cümlesinin Kiril harfleriyle doğru yazılışı aşağıdakilerden hangisidir?
Тiрiдей терiн тонaп жaткaн бaурым. |
Aлдынды aуыр қaйғы жaпқaн бaурым. |
Өмрiнше жaпa көрген жaттaн бaурым. |
Көл қылып көздiн жaсын төккен бaурым. |
Өмрiнше боп ұшқaн құстaй, соққaн бaурым. |
''Ömrünce yaddan cefa görmüş kardeşim!'' cümlesinin Kiril harfleriyle doğru yazılışı:''Өмрiнше жaпa көрген жaттaн бaурым.''
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Cengiz Aytmatov’a ait eserlerden biri değildir?
Cemile |
Selvi Boylum |
Toprak Ana |
Abay Yolu |
Dişi Kurdun Rüyaları |
Kırgız edebiyatının en büyük ismi, Cengiz Aytmatov’dur. Aytmatov, dünyanın en büyük romancılarından birisi olarak kabul edilmektedir. Aytmatov’un eserleri yetmiş ülke diline çevrilmiştir. Cemile adlı hikâyesiyle ünlenen Aytmatov’un; Yüzyüze, Selvi Boylum, İlk Öğretmen, Deve Gözü, Toprak Ana, Gülsarı, Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel, Dişi Kurdun Rüyaları gibi hepsi şaheser niteliğinde olan birçok roman ve hikâyesi bulunmaktadır.
17.Soru
“Bu kitapnıñ tışlıgı bik matur.” cümlesindeki “matur” kelimesinin Türkçedeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kaba |
Güzel |
Koyu |
Yumuşak |
Sert |
Bu kitapnıñ tışlıgı bik matur. (Bu kitabın cildi/kapağı çok güzel.)
18.Soru
“Mağan alma kerek.” cümlesinde geçen “mağan” kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Size |
Bize |
Ona |
Sana |
Bana |
“Mağan alma kerek.” cümlesinde geçen “mağan” kelimesinin anlamı “bana”dır.
19.Soru
Arnal- fiilinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Kırılmak |
Bağlamak |
Ithaf edilmek |
Eşit olmak |
Kutlamak |
Arnal- fiili ithaf edilmek anlamına gelmektedir.
20.Soru
Alaqay! Demalıs! Endi biz jaz boyı alıstağı jaylavdağı atam men äjemniñ, ağam men jeñgemniñ üyine qıdırıp baramız. Atqa minemiz, balıq avlaymız. Sarısu dalasın körgenderiñiz bar ma?
Bu paragrafın günümüz Türkçesi ve alfabesiyle yazılmış hali aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Oley! Tatil! Biz yaz boyu uzaktaki yaylada bulunan dedemle ninemin, ağabeyimle yengemin evine gezmeye gideceğiz. Ata bineceğiz, balık avlayacağız. Sarısu kırlarını göreniniz var mı? |
Yaşasın! Tatil! Yaz boyunca uzaktaki yaylada bulunan dedemle ninemin, ağabeyimle yengemin evine gezmeye gideceğiz. Ata bineceğiz, balık avlayacağız. Sarısu kırlarını göreniniz var mı? |
Yaşasın! Tatil! Biz yaz boyu uzaktaki yaylada bulunan dedemle ninemin, ağabeyimle teyzemin evine gezmeye gideceğiz. Ata bineceğiz, balık avlayacağız. Sarısu kırlarını göreniniz var mı? |
Yaşasın! Tatil! Biz yaz boyu uzaktaki yaylada bulunan dedemle ninemin, ağabeyimle yengemin evine gezmeye gideceğiz. Eşeğe bineceğiz, balık avlayacağız. Sarısu kırlarını göreniniz var mı? |
Yaşasın! Tatil! Biz yaz boyu uzaktaki yaylada bulunan dedemle ninemin, ağabeyimle yengemin evine gezmeye gideceğiz. Ata bineceğiz, balık tutacağız. Sarısu kırlarını göreniniz var mı? |
Bu paragrafın günümğz alfabesi ve Türkçesine çevrilmiş doğru şekli B şıkkında mevcuttur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ