DAVRANIŞSAL ÖZELLİKLER
Çoklu engellilerin bir kısmı ilgi ve ihtiyaçlarını normal gelişim gösteren bireyler gibi gösteremedikleri için farklı davranış kalıplarıyla kendini ifade etmeye çalışabilir. Bu davranışlar kimi zaman sallanma, elini yüzünün önünde sallama, parmak emme, diş gıcırdatma gibi davranışlar olabilir. Kimi zaman ise ısırma, kendine sert bir cisimle vurma, kemirme gibi kendine zarar verici davranışlar olabilir (Akçamete, 1991; Poppes, Van der Putten, veVlaskamp, 2010;Tekin-İftar, 2005). Uygun olmayan davranışların azaltılmasında aile bireyleri kimi zaman çaresiz kalabilmektedir. Bu durumda eğitimcilerin davranışın ortaya çıkma nedenlerini araştırması gerekmektedir. Ayrıca eğitimcinin uygun azaltma tekniklerini kullanarak ve bunları aileye öğreterek aile yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olması gereklidir. Örneğin Seval hem zihin yetersizliğine hem de fiziksel yetersizliğe sahip bir bireydir. Çok sınırlı iletişim becerisine sahip olan Seval on yaşına gelmesine rağmen konuşma becerisini kazanamamıştır. Son üç dört yıldır Seval sağ elinin baş ve işaret parmağını ağzına sokmaktadır. Ağzına soktuğu zamanlarda da öne arkaya doğru sallanmaktadır. Seval’in ailesi ilk başlarda bu davranışları hoş görse de daha sonra bu davranışın önüne geçmek için akıllarına gelen her şeyi denemişlerdir. Ancak Seval bu davranışları sergilemeye ısrarla devam etmiştir. Seval’in bu davranışlarının özelliklerini anlamanın en iyi yolu davranışı çok iyi irdelemek, bu davranışın bireye ne kadar ilginç geldiğini kavramak ve bireyin
diğer davranışlarıyla karşılaştırılması gerekir. Bu durumda bazen ailelerin üstesinden gelemeyeceği bir hal alabilmektedir. Bu tür durumlarda öğretmen ya da bir uzmandan bir an önce destek almak davranışların kronikleşmeden önlemlerin alınması için önemlidir.