Cumhuriyet Dönemi Türk Nesri Deneme Sınavı Sorusu #803552

Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat sonrası Türk nesrine biçim veren Yeni Lisan Hareketi’ nin ilkelerindendir?


Farsça tamlamalar kullanılması

İstanbul Türkçesinin yazı dili olması

Yabancı unsur kaygısı bulunmaması

Sanatlı söyleyişleri esas alması

Sanatkâraneliği benimsemesi


Yanıt Açıklaması:

Tanzimat sonrası nesirdeki asıl planlı sadeleşme Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’ın II. Meşrutiyet’ten sonra (1911) başlattıkları Yeni Lisan ve Millî Edebiyat hareketiyle mümkün olur. Adı ge­çen hareketin temel düşüncesi şu ilkeler etrafında toplanır:

  • Arapça ve Farsça gramer kurallarına göre tamlama yapılmaması; bazı küçük ayrılıklar dışında (fevkalâde, darb-ı mesel, sevk-i tabiî gibi) Arapça ve Farsça tamlamaların kulla­nılmaması;
  • Arapça ve Farsça çoğul eklerinin (kâinât, inşaât, ahlak, müslüman gibi klişe hâline gelmişler müstesna) kullanılmaması;
  • Arapça ve Farsça edatların (ama, şayet, şey, keşke, lâkin, hem, hemen, henüz, yani müstesna) kullanıl­maması;
  • Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş ve halk tarafından benimsenmiş (Türkçeleşmiş) kelimelerin korunması ve söylendiği gibi yazılması;
  • Konuşma dilinin özünü oluşturan İstanbul Türkçesinin yazı dili hâline getirilmesi;
  • Diğer Türk lehçelerinden kelime alınmaması;
  • Unutulmuş (arkaik) Türkçe kelimelerin diriltilmeye çalışılmaması.

Kısacası Yeni Lisan Hareketi’nin dilde yapmak istediği şey, Türkçeyi yabancı dil kurallarından ve halkın dilinde kullanmadığı yabancı kelimelerden temizlemek, konuşma dili ile yazı dili arasındaki ikilik ve uçuru­mu ortadan kaldırmak ve konuşma dilini yazı dili hâline getirmektir. Doğru cevap B' dir.

Yorumlar
  • 0 Yorum