Plato, Jean Jacques Rousseau, Karl Marx ve John Dewey gibi düşünürlerin bir­birinden çok farklı felsefi ve sosyolojik düşünce akımlarına dayanan tartışmalarda modern, kitlesel eğitim eleştirilmiş farklı felsefi perspektiflere dayanan eğitim ve okul anlayışları gelişmiştir. Temel olarak eğitim-öğretim süreçlerinde bireylerin; (a) özgürleşmesi, (b) doğa içinde doğaya uyum içinde yetişmesi, (c) yaşamın içinde gerçek deneyimlerle bilgi, beceri ve tutumlar inşa etmesi ve (e) sosyal, siyasal ve ekonomik sistemlerdeki eşitsizliklerin nesnesi olmaktan çıkarılarak eğitim süreçlerinde eşitlik ilkesi içinde eğitilmesi modern kitlesel eğitimin eleştirine karşı benimsenen kuramsal ve uygulamalı eğitim modellerinin temel özellikleri olarak ön plana çıkmıştır.