Bunların başında muhakkak ki J.-J.Rousseau gelir. Rousseau’ya göre o dönemde  çok değer verilen bilim ve sanatın gelişmesi insan ahlakını geliştirmiyor. Uzun bir süreçte oluşturulan kültürler, medeniyet içinde eriyip yok oluyor. Medeniyet pahasına özgürlükler feda ediliyor, dindar insan yerine “vatandaş” yetiştirilmeye çalışılıyor. Oysa “önce insan” ele alınıp değerlendirilmeli, sonra uygarlık ve meslek kazandırılmaya çalışılmalıdır. “Emile veya Eğitim Üzerine” adlı eserinde çocuğu doğada, çok yönlü ve özgür olarak yetiştirmeyi önermektedir.