Tezkirenin her tabakası başında o tabaka için Türkçe açıklama ve her tabaka
sonunda-sekizinci tabaka hariç-ise yine Türkçe tetimme kısmı bulunmaktadır.
Nevayî, tabakaları ve tetimmeleri isimlendirirken başlıklarında Türkçe sayıları
kullanmayı tercih etmiştir.
Ali Şir Nevayî’nin Mecalisü’n-nefais’indeki her tabaka şu kategori altında toplanmaktadır.
Birinci Meclis, Ali Şir Nevayî’nin hayatlarının sonuna yetiştiği, ancak kendilerini
tanıma mutluluğuna erişemediği şairleri yer alır. Bunlar, 46 kişiden oluşmaktadır.
İkinci Meclis, Ali Şir Nevayî’nin bazılarıyla küçüklüğünde tanıştığı, bazılarıyla
ise sohbet ettiği şairlerden oluşur. Bu şairlerin hepsi eserin yazılmakta olduğu tarih olan 1491’den önce ölmüşlerdir. 93 kişiden oluşmaktadır.
Üçüncü Meclis, Ali Şir Nevayî’nin zamanında üne kavuşan şairleri anlatır.
Nevayî bunların bazılarıyla tanışmış, bazılarıyla da dostluk kurmuştur. Bu meclis,
173 kişiden oluşmaktadır.
Dördüncü Meclis, dönemin tanınmış fazıl kişilerini (bilginlerini) ihtiva eder.
Bunlar, 73 kişidir.
Ravza: Bahçe, cennet bahçesi.
Divan edebiyatı geleneği
içinde yazılan eserlerde
bölümleri ifade etmek için
kullanılır.
Tetimme: Bir eksiği
tamamlamak için katılan şey.
12 Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri
Beşinci Meclis, Horasan’ın ve başka yerlerin mirzadelerinden müteşekkildir.
Bunlar 23 kişiden oluşmaktadırlar.
Altıncı Meclis, Horasan’ın dışındaki yerlerde yaşayan 31 ulu kişiden meydana gelmektedir.
Yedinci Meclis, sultanlar ve şehzadelerden meydana gelir. Bunlardan bazıları
şairdir, bazıları da güzel şiir okurlar. Bu meclis, 22 kişiden oluşmaktadır.
Sekizinci tabakayı Hüseyin Baykara teşkil etmektedir. Ayrıca bu meclisin sonuna ilave edilen Halvet başlığı altında, Mevlana Lutfî ve Mevlana Kabulî hakkında da bilgi verilmiştir.
Mecalisü’n-nefais’i oluşturan sekiz tabakada daha çok Herat, Horasan ve
Azerbaycan’da yaşayan toplam 459 şair yer almaktadır. Bunlardan 46’sı Türkçe
şiir söyleyen şairlerdir. Nevayî, bu şairler hakkında bilgi verirken bazılarının bizzat Türk olduğunu, bazılarının da milliyetini söylemeden Türkçe şiir söylediğini
belirtir. Türkçe şiir söyleyen şairlerin bir kısmını ise, Türkî-gûy diye vasıflandırır.
Ancak bu tezkirede zikredilen diğer şairlerin içinde Türk asıllı olanlar kuşkusuz
bulunmaktadır