Genel Dilbilim 2 Deneme Sınavı Sorusu #359560

Aşağıdakilerden hangisi, Türkçe tümce yapısı özelliklerinden biridir?


Tümce ‘‘Kim?, Ne yaptı?’’ gibi iki temel bileşkeden oluşan bir dilbilgisel ögedir.

Tümcedeki konum, özneyi ve nesneyi belirlemek için yeterli bir ölçüttür.

Özne, yüklemde dile getirilen olaydan etkilenmez.

Özne, ‘‘Neyi?, Kimi?’’ sorularına cevap verir.

Tümcedeki eylem, özne ile uyumlu çekim ekleri taşımaz.


Yanıt Açıklaması:

Tümce [Kim] [Ne yaptı] gibi iki temel bileşkeden oluşan bir dilbilgisel ögedir;dolayısıyla özne ve yüklem tümcenin en büyük iki bileşkesidir. Özne, tümcedeki eylemde gösterilen işi yapan kişi olarak tanımlanabilir. Yine evrensel olarak tipik bir özne genelde bir Ad Öbeği’dir. Bir işi bilerek ve isteyerek yapan kişiye kılıcı denir. Özne, en azından Türkçe ve İngilizce gibi bazı dillerde tümcede genellikle ilk öge olsa da Türkçe gibi esnek söz dizilişi olan bir dilde bu konum, her zaman özne için ayrılmamıştır. Üstelik Türkçe gizli özneye izin veren bir dil olduğu için tümcede özne açıkça ifade edilmemiş olabilir. Öyleyse tümcedeki konum da özneyi belirlemek için yeterli bir ölçüt değildir. Bir tümcede özneyi bulabilmek için kim ya da ne sorularını sorabiliriz: Kim kitap okudu? Aysun kitap okudu. Bu örnekte de görüldüğü gibi kim sorusunun yanıtı tümcenin öznesini gösterir.  Özne, yüklemde dile getirilen olaydan etkilenen olabilir: Sedat hasta oldu; Ahmet yere düştü; Sebze fiyatları düştü. Türkçe gibi bazı dillerin zengin çekim ekleri vardır ve tümcedeki eylem özne ile uyumlu çekim ekleri taşır. Özne ve eylem arasındaki uyum tekillik / çoğulluk gibi sayı ile birinci, ikinci ve üçüncü kişi ekleri şeklindedir

Yorumlar
  • 0 Yorum