Genel Dilbilim 2 Deneme Sınavı Sorusu #360130

Dık, -(y)AcAk, -mA ve -(y)Iş eklerinden biri, yan tümcecik eyleminin köküne eklendiğinde yan öznenin yalın durumda kalamamasının nedeni nedir?


Bu eklerin açık birer öznesinin olmaması

Yan tümcedeki yüklemin eylemcil durum eki olan yalın durumu atayamaması

Yan tümce öznesinin adcıl durum eki almak zorunda olmaması

Ad tümceciklerinin AÖ’ler gibi tümcede özne, nesne, yüklem, ilgeç tümleci ve ad tümleci olarak işlev görmemeleri

Ad tümceciği olarak adlandırılan ögenin aslında tümcecik değil de eylemden türetilmiş bir ad olması


Yanıt Açıklaması:

Dık, -(y)AcAk, -mA ve -(y)Iş eklerinden biri, yan tümcecik eyleminin köküne eklendiğinde yan özne yalın durumda kalamaz. Bunun nedeni yan tümcedeki yüklemin eylemcil durum eki olan yalın durumu atayamamasıdır. Dolayısıyla yan tümce öznesi adcıl durum eki almak zorundadır. Aynı AÖ’de olduğu gibi yan tümcecikte de uyum, tamlayan ve iyelik ekleriyle sağlanır. Ad tümceciği ve AÖ arasında durum ekleri açısından bir benzerlik bulunmaktadır. Bir başka benzerlik ise ana tümcedeki eylemin yan tümcecik ya da AÖ farkı gözetmeksizin her iki nesnesine de durum eki atamasıdır. Ad tümcecikleri ve AÖ arasındaki üçüncü benzerlik tümcedeki işlevleri açısındandır. Ad tümceciği, AÖ’nün kullanıldığı yerlerde kullanılabilen yan tümceciktir: Özne, nesne, ilgeç tümleci, yüklem ve ad tümleci olarak işlev görür. Ad tümceciğinin AÖ mi tümcecik mi olduğu sorusu Türkçeyi inceleyen dilbilimciler tarafından sorulmuş ve incelenmiştir. Eğer bu yapılar, tümcecik iseler bunlar özne ve yüklem; yüklemin içinde de nesne ve varsa eylem niteleyen belirteç barındırırlar. AÖ ise bu öğeleri içeremez. -DIk, -(y)Iş, ve -mA ekleri alan ad tümceciklerinin adlaşmış özelliklerinin yanı sıra özne-yüklem içeren tümcecik özelliklerini korudukları görülür.

Yorumlar
  • 0 Yorum