Genel Dilbilim 2 Deneme Sınavı Sorusu #883367

Tanıtsallık, konuşucunun aktardığı bilginin bilgi kaynağının kim ya da ne olduğunu gösteren dilbilgisel araçtır. Tanıtsal yapıları içeren ifadelerin, diğer ifadelerden ayrılması tanıt türlerinin tanımlanmasını gerektirir. Çünkü tanıtsal yapı içeren her ifadenin bir tanıt türü vardır. Dolaylı tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, bilgi kaynağının anlatıcı olmadığını ancak anlatıcının bu bilgiyi birinden öğrendiğini gösterir. Dolaylı tanıtlar şu farklı alt türlerde olabilir: Aktarım ve çıkarım. “Evde bir sessizlik olduğuna göre kimse yok.” örneği aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir? 


Akla vurma

Folklorik tanıt

Eşsüremli çıkarım

Artsüremli çıkarım

İkinci-elden edinilen tanıt


Yanıt Açıklaması:

Akla vurma; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi önsezi, mantık yürütme, bir rüyâ, deneyim ya da başka bir zihinsel oluşum ile çıkarımsal olarak oluşturduğunu gösterir. [Ali çok yorulmuş olmalı. Geçen hafta beş tane sınavı vardı.] Folklorik tanıt;       aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, aktarılan bilginin kaynağının anonim olduğunu gösterir. [Erken kalkan yol alır.] Eşsüremli çıkarım; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi bir olayın gözlemlenebilir sonucuna dayandırarak çıkarım yoluyla oluşturduğunu gösterir (Evde bir sessizlik olduğuna göre kimse yok.) Artsüremli çıkarım; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının, aktardığı bilgiyi bir olayın bıraktığı izi gözlemleyerek (Burada sigara kokusu var.) çıkarım yoluyla oluşturduğunu gösterir. [Burada sigara kokusu var. Biri sigara içmiş.] İkinci-elden edinilen tanıt; aktarılan ifadenin içerdiği tanıtsal yapı, anlatıcının aktardığı bilgiyi, söz konusu olayı ya da durumu görmüş birisinden duyarak öğrendiğini gösterir. [Ali memlekete dönmüş. Ayşe söyledi.]

Yorumlar
  • 0 Yorum