Varlık tasavvurunun ve âlem yapısının merkezine önce “tevhîdi” ve Allah inancını  (Bakara  2/29,  165;  Âl-i  İmrân  3/32,  76),  sonra  zorunlu  olarak “nübüvvet” (peygamberlik) kurumunu (Hâkka 69/38-52; Kıyâme 75/16-19) yerleştiren İslâm vahyi, var olmanın kaçınılmaz sonu olan “âhiret” kavramını da nihâi hedef olarak belirler (Bakara 2/28). İslâm medeniyetini şekillendiren  bu  üç  temel  unsur,  Kur’ân’ın  muhataplarına  sorduğu  sorular,  sunduğu hakikatler  ve  yönelttiği  emirlerle  birleşerek  müslüman  bireyin  zihninde Hakikatin bilgisine ulaşma özlemine yol açmış ve güçlü bir merak fırtınası  yaratmış; ilme dayalı yeni bir dünyagörüşünün (paradigma) oluşumuna zemin hazırlamıştır.