Geriye doğru bakıldığında, İslâm medeniyetinin Bilgi ve Düşünce geleneğini “özgün” kılan üç önemli özelliğinden söz edilebilir: 1) İslâm inancı getirmiş olduğu gayet kapsamlı ve tutarlı bir varlık telakkîsi ile Müslümanlara yeni bir ben-idrâki sunmuştur. 2) Bu idrâkin oluşturduğu özgün prototip, bilgi üretimini yönlendiren ve şekillendiren bir ilmî geleneğin inşası konusunda bir başka prototipin çıkışına zemin hazırlamıştır. İslâm ilim geleneğinin doğuşu ve düşünce sisteminin bir model ve dünyagörüşü (paradigma) haline dönüşmesi, âlim prototipinin ortaya çıkışı ile berraklık kazanmıştır. 3) Özgün ben-idrâki ve ilmî önderlik prototipi, hem o güne kadar ortaya çıkan bilgi birikiminin yeniden örgülendirilmesi sürecini başlatmış hem de yeni bilgi disiplinlerinin ortaya çıkışını sağlamıştır. Modern zamanlara dek, asırlar boyu İslâm medeniyetini üstün ve güçlü kılan temel dinamik, bu üç düzlemin iç içe geçmiş tutarlı bütünlüğünden ibarettir.