Hukuk devleti modern kamu hukukunun kurucu kavramıdır. Siyasi ve hukuk sisteminin ifadesi olarak hukuk devletinde kamu kudreti hukuka bağımlı kılınmıştır.

Kavram yüzyılın tarihsel gelişime bağlı olarak kamu kudretinin sınırlandırıldığı hukuk kurallarına uygunluğun, hukuk kurallarına boyun eğmenin kayıtsız şartsız kabul edildiği devleti ifade eder.

XX. yüzyılın başında Avusturyalı hukukçu Hans Kelsen (1881-1973) hukuk devletini, “kamu kudretinin sınırlarının belirlendiği normların hiyerarşize edildiği (yukarıdan aşağıya doğru sıralandığı) devlet” olarak tanımlamıştır.

Hukuk devleti anlayışı, tarihsel olarak sırasıyla mülk devleti ve polis devleti anlayışlarını mütea- kiben ortaya çıkmıştır. Hukuk devletinin tarihi kökenleri devlet gücünün bireylerin temel hak ve hürriyetler lehine gelişme gösterdiği dönemlere ka- dar uzanır.

Hazine teorisi uyarınca devletin özel kişinin mülkiyetindeki bir taşınmaza el atması, onu işgal etmesi, kişiyi zorla çalıştırabilmesi örneklerinde, devletin bu tür eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına aykırılığının ileri sürülebilmesini öngörür.