Açıklayıcı araştırmalar genelde etki-tepki ilişkileri ya da neden-sonuç bağlantılarını araştırmaktadır. Çoğu zaman deneysel ya da yarı-deneysel modeller kullanılarak gerçekleştirilen bu tür araştırmalarda bağımsız değişken olarak adlandırılan öğedeki değişimin, bağımlı değişken üzerinde bir etki/değişim yaratması beklenmektedir. Bu tür araştırmalarda iki değişken arasındaki ilişkinin türü, yönü, düzeyi ve şiddetini açıklama çabası ön plandadır.