Somut işlemler döneminde mantıklı düşünmenin temelleri atılır ancak henüz tam gelişmiş değildir. Adından da anlaşılacağı gibi zihinsel işlemler sadece somutlaştırılarak yapılabilir. Somut olduğu sürece karmaşık problemleri çözebilirler ama soyut problemlerde zorlanırlar. Korunum, herhangi bir nesne ya da nesne grubunun fiziksel biçimi ya da mekandaki korunumu değiştiğinde, nesnenin miktar, sayı, alan, hacim vb. özelliklerinin değişmeyeceği ilkesidir. Sıralama, nesne ve olayları belli özelliklerine göre düzenleyebilme ve seri halinde olan durumu anlayabilme becerisidir. Çocuklar somut işlemler döneminde nesneleri büyüklüğüne, uzunluğuna, miktarına göre sıralayabilirler. Küçük bir hikâyeyi anlatan sıralı kartları sezgisel dönemde sıralayamazken, bu dönemde yapabilirler. Sınıflama, nesneleri belirli özelliklerine göre gruplama, ayrıştırma işlemidir ve bir grup nesnenin başka bir grup nesnenin alt sınıfı olabileceğini anlama becerisini gerektirir.