Sorumluluk kuramı, yararlılık kuramı kadar insan merkezci ve faydacı
değildir. Çevremizdeki varlıklara, bizim faydamıza olup olmamaları
açısından ziyade, onların hakları ve bizim de onlara karşı ödevlerimiz,
görevlerimiz, yükümlülük ve sorumluluklarımız açısından bakmayı esas alır.
Herhangi bir şeye, bize faydası açısından bakmakla, bizim ona karşı
sorumluluklarımız açısından bakmak, elbette bir değildir ve ikincisi
birincisinden daha üst düzeyde bir bakıştır. İnsan kendisine verilen her türlü
nimetten ve dolayısıyla bunların önemli bir kısmını oluşturan çevreden
Allah’a karşı sorumludur ve bu konudaki davranışlarından dolayı sorguya
çekilecek, eylemlerine uygun düşen mükafat veya mücazat ile karşılaşacaktır. Sorumluluk kuramı ile ilgili olarak da iki temel ilke dikkati çekmekte veya öne çıkmaktadır.  bunlara, “emanet ilkesi” ve “hilafet ilkesi” demek mümkündür. Çevre bize emanettir ve bu emaneti koruyup ona hıyanet etmemek bizim görev ve sorumluluğumuzdur. Ayrıca, sorumluluğumuz sadece emaneti korumakla bitmemekte, onun korunması ve imarında Allah’ın halifesi olmak, daha üst düzeyde görev ve sorumluluklar da yüklemektedir.