Çalışma gücüne sahip olan kişiler arasında “cari ücret düzeyinde” ve “çalışma şartlarına razı oldukları” durumda iş bulması mümkün olanların çalışmayı reddetmeleri durumunda ortaya çıkan işsizlik “iradi işsizlik” olarak tanımlanmaktadır.
• Kişilerin çalışmaya karşı olumsuz tutum içinde olmaları, iş şartlarındaki en küçük bir değişiklik sonucu bu şartlarda çalışmaktansa hiç çalışmamayı tercih etmelerine neden olabilir. Bu durumda iş arama eyleminde bir eksiklik ortaya çıkmaktadır.
• Kişilerin çalıştıklarında istismar edileceği düşüncesi, “istismar kompleksi” durumuna neden olabilir. Çalışma şartlarına uyarak çalışmayı kabul ettiği takdirde istismar edileceğini düşünerek iradi işsizliği tercih etme durumu söz konusu olabilir.
• Bazı kimseler veya ailelerin “gelir talebi” çok düşük bir esneklikte olabilir. Bir ailenin birden fazla çalışabilecek üyesi bulunduğu halde, bazen o ailede sadece bir kişinin çalıştığı, diğerlerinin çalışmamayı tercih ettiği görülür. Bu durum gelir talebinin inelastik olması ile açıklanmaktadır.
• Kişinin sahip olduğu nitelik ve nitelik düzeyine uygun bir işi değil de başka nitelikler isteyen bir işe talip olması ve bunu elde edememesi durumunda ortaya iradi işsizlik çıkmaktadır.