Zola’nın kimliğinde aydın olmanın gerektirdiği sorumluluk, eylem, özerk duruş ve eleştirel bakış, eleştirel düşünce varlık kazanmış ve yalnızca Fransa’ya değil, tüm dünyaya örnek olmuştur. Emile Zola, hazır-verili değer yargılarıyla değil ırkına, rengine, milliyetine bakmadan yalnızca insan olduğu için, “insanın değeri”ni ölçüt alarak bu davaya bakmış; yurtseverlik, hainlik ya da vatan hainliği gibi olumlu-olumsuz değerlerin istenildiğinde nasıl sömürülebileceğini, gerçeğin-hakikatin üzerini örtmek için nasıl kullanılabileceğini görmüş ve tüm bir toplumun kendisine karşı çıkacağını, suçlayacağını, cezalandırmaya çalışacağını bile bile düşündüğünü, değerli-doğru bildiğini söylemekten çekinmemiş, korkmamış ve tüm baskılara, engellemelere rağmen sesini duyurarak, hem bir sanatçı hem de bir aydın olarak toplumun önünü açmayı, yol gösterici olmayı başarmıştır.