Fichte öncelikle “deneyim” kavramından yola çıkar: Deneyim, deneyleyen birisinin daima bir şeyi deneyimlemesidir. Bilinç her zaman bir nesnenin bir özne tarafından biliniyor olmasıdır. Bu nedenle bilincin edimsel içeriğine baktığımızda, orada soyutlama yoluyla oluşturulmuş iki temel kavram buluruz, bunlar kendinde anlık ve kendinde-şey kavramlarıdır. Bu durumda deneyim ya kendinde-anlığın ürünüdür ya da kendinde şeyin etkisi olarak açıklanabilir. Birinci yol idealizmin yoludur, ikinci yol ise dogmatizmin yani maddecilik ve determinizmin yoludur. Eğer bu yol kabul edilirse bilinç/zihinsellik salt bir epifenomenden (yani bir yan üründen) başka bir şey olmayacaktır. Kant’ın bu iki yol arasında zaten bir uzlaşı, bir orta yol aradığını öne sürer. Aslında bu ona göre doğru bir tutum değildir; eğer iki ayrı yol varsa salt bunlardan birini izlemek gerekir, orta yol diye bir şey olamaz. Bu durumda Fichte seçimini idealizmden yana yapar. Fichte bu konuda şunu düşünmektedir: Ahlaksal deneyimde açığa çıktığı biçimiyle özgürlüğünün bilincinde olan bir kişi, idealizmden başka bir yol tutamaz. Çünkü maddecilik deneyimin temel etkenlerinden birisi olan özgürlüğü açıklamakta yetersiz kalacaktır. Şu halde sistemin temel ilkesi kendinde- anlama yetisinden-anlıktan (zihinden) başka bir şey olamaz.