Modern Felsefe 2 Deneme Sınavı Sorusu #747522
Kant her bilgi bir yargıda dile geldiği için konuya zihinsel bağlamda bakarak yargı ve yargı türlerinden söz etmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu yargı türlerinden biri değildir?
Sentetik yargılar |
Analitik yargılar |
A priori yargılar |
Doğal yargılar |
A posteriori yargılar |
Kant her bilgi bir yargıda dile geldiği için konuya zihinsel bağlamda bakarak yargı ve yargı türlerinden söz etmeyi yeğlemiştir. a) A priori yargılar: Bu yargılar doğruluğu zorunlu olan ve aynı zamanda evrensel olarak geçerlilik taşıyan yargılardır. Bu zorunluluk ve evrensellik özellikleri deneyimin sağladığı sonuçlarda kesinlikle bulunmazlar. Buna karşılık matematik önermeler bu nitelikleri bütünüyle taşırlar. b) A posteriori yargılar: Deneyimin sağladığı verilere ilişkin yargılardır. Bunların doğrulukları olumsal olduğu için zorunluluk ve evrensellik niteliği taşımazlar. c) Analitik yargılar: Eğer bir önermenin yüklemini oluşturan kavram önermenin öznesi durumundaki kavram tarafından içeriliyorsa eş deyişle iki kavram anlamca özdeş iseler bu yargı analitik bir yargıdır. Kant’ın kendisinin verdiği örnek: “Tüm cisimler uzayda yer kaplar.” Bu önerme analitiktir çünkü bizim cisim kavramımız uzamlı olmayı ya da uzayda bir yer kaplamış olmayı içeren bir kavramdır. Bir başka deyişle “Uzamlı olan cisimdir, cisim uzamlı olandır”. O halde tüm tanım önermeleri analitik önermeler olmaktadır. Analitik önermelerde özne ile yüklem arasındaki ilişki özdeşlik biçiminde bir ilişkidir. d) Sentetik yargılar: Analitik bir yargıdaki koşulun gerçekleşmediği yargılardır. Başka bir deyişle yüklem kavramı özne kavramı tarafından içerilmemektedir. Bu şekilde özne ile yüklem kavramları arasında bir özdeşlik ilişkisi yoktur. Kant’ın verdiği örnek: “Tüm cisimler ağırdır.” Kant’ın düşüncesine göre, “ağır” kavramı “cisim” kavramı tarafından içerilmemektedir. Biz cisimlerin ağır olduğunu deneyim yoluyla öğrenmekteyiz. Aslında Kant bu özelliğin iyi bir şey olduğunu belirtir. Çünkü özne kavramına yüklem kavramı ile yeni bir nitelik eklenmektedir ve bu şekilde özneye ilişkin bilgimiz de genişlemiş olmaktadır.
Yorumlar
- 0 Yorum