Bütçelerde yer alan gelir kaynakları çoğunlukla mukâtaa, cizye ve avârız gelirleridir.
Mukâtaalar doğrudan devlet işletmeleri, devlete ait bir gelir payının tahsili işi,
inhisar (satış tekeli, monopol) haline getirilen herhangi bir kuruluşun işletme hakkı
veya üretilen malı satın alma tekeli (monopson) oluşturma gibi özellikler taşıyabilirler.
Mukâtaaları günümüz yaklaşımıyla (genellikle özel teflebbüs tarafından işletilen)
Kamu iktisadî teşebbüsleri olarak görmek mümkündür. Kara ve deniz
gümrükleri, darphaneler, madenler ve şaphâneler buna örnek olarak verilebilir.