Yukarıda kısaca zikredilen birinci grupta yer alan ve bizzat kendilerinden faydalanılan vakıf­lar ise, kendilerinden faydalananların durumlarına göre ayrıca ikiye ayrılırlar: Bunlardan birincisi, zengin-fakir gözetilmeden “herkesin faydalanabileceği” hayır eserleridir. Câmi, mescid, medrese, mektep, kabristan, han, çeşme, bir tür karakol demek olan ribatlar ve benzerleri bu türden vakıf­lardır. Zengin de olsa bir insanın bunlardan faydalanmasında bir mahzur görülmemiştir. Çünkü zengin bile olsa, bir insanın bu tür müesseseleri sâdece kendisi için yaptırması mânâsızdır. Kendilerinden faydalanılan vakıf­ların ikinci grubunu ise, “sâdece fakirlerin karşılıksız faydalanabilecekleri” kuruluşlar oluştururlar. İmâretler (aş- evleri), dâru’ş-şifâlar (hastahâneler) ve özellikle sâdece ihtiyaç sâhiplerinin faydalanmaları için kurulmuş yardıma yönelik vakıf­lar bu türdendir.