İslâm hukukunu temel hukuk kodu olarak benimsemiş olan Osmanlı ulemasının İslâm arazi hukukunu ufak tefek bazı değişikliklerle kendi dönemlerindeki şartlara adapte ettiklerinde şüphe yoktur. Osmanlı devletinde toprağın hukukî statüsü ve tasarruf şekli bakımından imparatorluğun her tarafına şamil tek bir sistem uygulanmamıştır. Osmanlı idarecileri, genellikle fetih yoluyla imparatorluğa katılan geniş ülkelerde eskiden beri uygulana gelen örf ve âdetleri, hukukî ve fiilî durumları göz önüne alarak her bölgenin kendi özelliğine göre şekillenen istikrarlı bir yapı oluşturmaya çalışmışlardır. Bu yüzden temelde, timar sisteminin uygulandığı eyaletlerle bu sisteme dâhil edilmeyen eyaletler arasında askerî, idarî ve malî alanda bazı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Ancak timar sisteminin uygulanmadığı bölgelerde toprağın hukukî durumu ve tasarruf biçimleri açısından birçok noktada benzerlik, hatta ayniyet görülür. Bu sebeple imparatorluk genelinde toprağın hukukî vaziyetini ana hatlarıyla şu şekilde tasnif etmek mümkündür. Mîrî, mülk ve vakıf.