Osmanlı Türkçesi 2 Deneme Sınavı Sorusu #1057545

Farsça isim tamlamaları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

I. Farsça isim tamlamalarında önce tamlanan gelir.

II. Farsça isim tamlamalarında tamlayan tamlanandan sonra yazılır.

III. Farsçada isim tamlamalarını göstermeye yarayan –i işaretine izâfet kesresi denir.

IV. Farsça isim tamlamalarında tamlayan zaman zaman sıfat da olabilir.

V. İkili isim tamlamalarında ilk kelimenin sonu –i ile okunur.


I-II-III-IV-V

I-II-III-IV

II-III-IV-V

I-II-III-V

I-II-IV-V


Yanıt Açıklaması:

İsim Tamlaması Farsçada isim tamlamasında önce tamlanan gelir. Daha sonra tamlayan yazılır. Basit yani iki kelimeyle yapılan tamlamalarda ilk kelimenin sonu –i ile okunur. Buna izâfet kesresi adı verilir. İzafet kesresi Türkçe’de kelimenin ses uyumuna göre –ı veya –i şeklinde okunabilir. Kalın ses uyumuna göre gelen kelimelerde –ı şeklinde ince ses uyumuna göre yapılmış kelimelerde –i şeklinde okunur. Kûh-ı Kafکوهقاف = Kaf Dağı veya ordu-yı sultân اوردویسلطان = sultânın ordusu kalın sesle gelenlere örnek verilebilir. Ma’den-i nühâsنحاس معدن = bakır madeni, cisr-i Ergeneجسرارکنه = Ergene Köprüsü, gül-i sad-bergبرك کلصد= yüz yapraklı gül gibi örnekler de ince sesle biten kelimelerin izafet kesresini gösterir. Farsça isim tamlamalarında tamlanan (muzâf) ve tamlayanın (muzâfun-ileyh) her ikisinin de Farsça olması şartı yoktur. Bunlardan birisi Farsça olabildiği gibi her ikisinin de Arapça olmasında bir mahzur yoktur. Burada önemli olan izâfetin yani tamlamanın Fars- ça karakterli olmasıdır. Bunu da sağlayan –i izafet kesresidir. Bir tamlamanın isim veya sıfat tamlaması olmasını belirleyen husus tamlayanın niteliğidir. Eğer tamlayan isim ise isim tamlaması, sıfat ise sıfat tamlaması şeklini alır. İsim tamlamalarının muhtelif görevleri vardır. Genellikle tamlayanın durumu tamlananı açıklayıcı ve durumunu belirleyicidir. Bu cümleden olarak; -İsim tamlamaları bazen aidiyet, nisbet ve özel durumları açıklamak için kullanılır: Seyf-i dîn = سيفدين dinin kılıcı, lügât-ı Fârisî لغتفارسی = Farsça sözlüğü, zebân-ı Türkî ترکی زبان = Türk dili, Türkçe, inâyet-i Hudâ عنايتخدا = Allahın yardımı gibi. -Bazı durumlarda isim tamlamalarında, tamlayan tamlananın cins ve türünü açıklar: Rûz-ı Kasım روزقاسم = Kasım günü, dıraht-ı gül = درختکل gül ağacı, gürz-i âhen کرزآهن = demir gürz vs. -İzâfet-i teşbihiyye denilen benzetme tamlaması yapımında da isim tamlamaları kullanılabilir. Sarây-ı dil دل سرای = gönül sarayı, deryâ-yı rahmet رمحت دريای = rahmet deryası, deniz gibi rahmet, âteş-i aşk عشق آتش = aşk ateşi, tîğ-i zebân زبان تيغ = dil kılıcı, kılıç gibi keskin dil, deryâ-yı ilm علم دريای = ilim denizi veya deniz gibi ilm, gibi. Benzetme yapılırken benzeyenin benzetilene has bir nitelikle tamlanması durumu da isim tamlamalarında sıkça görülen uygulamalardandır.

Yorumlar
  • 0 Yorum