1869 yılında, Mecelle denilen ilk Osmanlı medeni kanununun birinci kitabı tamamlandı. Nizamiye mahkemeleri, Hanefi mezhebi esas alınarak hazırlanan İslâm hukukunun “muamelât” kısmına (Mecelle); Şer’iye mahkemeleri ise, İslâm hukukunun “münakahat” ve “ukubat”, yani, miras, nafaka, evlenme-boşanma konularına bakmaya başladı. Muallimhane mezunları hem Şer’iye hem de nizamiye mahkemelerinde görev yaptıkları için müfredatta fıkıh derslerinin yanında müslim ve gayrimüslim davalarını görmede esas kabul edilen İslâm hukukunun muamelât kısmı, yani Mecelle ve diğer bazı kanunlar da yer almaktaydı.