“Yenileşme” başlığı altına girecek hemen her uygulamadan her bir padişah döneminde bahsedilmesi, literatürde mevcut bir çelişki olarak gözükmektedir. Esasen, bu durum, pek çok yeniliğin kökenlerinin belli evrelerde atıldığını ve daha sonraki evrelerde tamamlanıp geliştirildiğini
kanıtlamaktadır. Yani, Osmanlı padişahlarının bazılarını cımbızlama yöntemiyle "aydınlanmış” ve bazılarını da “gerici” olarak yansıtmak yenileşmenin kavranmasını güçleştirmektedir. Bir başka deyişle, bir dönemde başlayan ve birden gerici bir hareketle son bulan değerlendirmeler izah edici değildir. Topyekûn bir değişim ve dönüşüm, bazen yüksek dozda bazen de yavaş devam etmektedir. Her padişahın dönemi bir zincirin halkaları gibidir. Enver Ziya Karal, 1947’de basılan kitabında III. Selim’in tahttan indirilişini “irtica” başlığı altında
değerlendirmekteydi. Oysa, buradaki ilerici-gerici, “devrimci-muhafazacı”padişah ikiliği sürekliliği açıklamamaktadır. Doğru cevap C'dir.