Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 19. Yüzyıldaki bir kadının hakim olması gereken bir alan değildir?
Arapça dili
|
Ayniyat
|
Muamelat
|
Miras hukuku
|
Şer’i belge düzenleme |
17 Ağustos 1855’te naip olacaklara yeterli bilgi donanımını kazandırabilmek amacıyla, Süleymaniye Camii yakınında devlet memuru yetiştirmek üzere daha önce kurulmuş olan Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye, Muallimhane-i Nüvvab’a dönüştürüldü. Muallimhane’nin amacı kadılık mesleğine girmek isteyenlere Arapçayı, İslâm hukukunun muamelât kısmıyla miras hukukunu ve şer’i belge düzenlemeyi öğretmekti.
2.Soru
- Yüzyılda Osmanlı eğitim sistemi ne zaman Şeyhülislamın kontrolünden devletin kontrolüne geçerek kısmen seküler bir hal almıştır?
1857-Maarif-i Umumiyye Nezaretinin kurulması
|
1845-Geçici Eğitim çalışma komisyonunun kurulması
|
1851-Darülfünunun kurulması
|
1847-Harbiyye Mektebinin ders programının düzenlenmesi
|
1838- Yükseköğretim düzenlemesi |
Reformların başarısı onları uygulayacak insanların varlığına bağlı olduğu için Sultan Abdülmecid’in uyarısı üzerine 1845 yılında kurulan geçici komisyon, ilk, orta ve yüksek eğitim olmak üzere eğitim işlerini üç kategoride ele alıp bir reform programı hazırladı. Geçici komisyonun görevini tamamlamasından sonra eğitim işleriyle ilgilenmek üzere Hariciye Nezareti’yle Meclis-i Vâlâ’nın denetiminde Meclis-i Maarif-i Umumiyye’nin ve yaklaşık on bir yıl sonra, 1857’de de Maarif-i Umumiyye Nezareti’nin kurulmasıyla birlikte eğitim konusu şeyhülislâmın denetiminden hükümetin kontrolüne geçerek seküler bir mahiyet kazanmaya başladı. 1851’de, kurulması düşünülen Darülfünun’da okutulacak ders kitaplarını hazırlamak, diğer ülkelerin eğitim kurumlarıyla fikir alışverişinde bulunmak ve kitaplar tercüme etmek üzere Encümen-i Daniş kuruldu.
3.Soru
Fransız devrimi hangi yılda gerçekleşmiştir?
1703
|
1730
|
1789
|
1793
|
1876 |
1789 Fransız Devrimi, Avrupa ve dünya siyasi tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi/hangileri askeri mekteplerdendir?
I. Mekteb-i Tıbbiyye
II. Mekteb-i Mülkiyye
III. Musika-i Hümayun
Yalnız I
|
Yalnız II
|
Yalnız III
|
I ve III
|
I, II ve III |
Mekteb-i Tıbbiyye: Yeniçeri Ocağı’nın yerine kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye’nin hekim ve cerrah ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin yeni tarzda eğitim verecek bir okulun kurulması önerisi üzerine 14 Mart 1827’de Şehzadebaşı’nda bulunan Tulumbacıbaşı Konağı’nda Tıphane-i Âmire açıldı. Musika-i Hümayun: II. Mahmud, Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdıktan sonra ocağı hatırlatan her işareti silmeye gayret ettiği için Mehterhane ve mehter takımını da kaldırdı. Mekteb-i Mülkiyye: Osmanlı merkez ve taşra teşkilâtında zamanın ihtiyaçlarına ve şartlarına göre yapılan yeni düzenlemelere uygun bürokratları yetiştirmek ve özellikle de kaymakamlık ve müdürlük gibi görevlerde istihdam etmek amacıyla oluşturulan Mekteb-i Mülkiyye, 28 Ocak 1859 tarihinde eğitime başladı.
5.Soru
III. Ahmed döneminden devralınan pek çok yenilik tarihsel sürekliliğe uygun olarak III. Selim dönemine aktarılması, I. Mahmud döneminde olduğu gibi I. Abdülhamid döneminde de gerçekleşen bir dizi yenilik için "Nizam-ı Cedid" isminin kullanılması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir.
Osmanlı padişahlarının bazıları aydınlanmış bazıları aydınlanmamıştır. |
Osmanlı yenilenme süreçleri gerici hareketler ile son bulmuştur. |
Yeniliklerin kökenleri belli evrelerde atılmış ve sonraki evrelerde tamamlanıp geliştirilmiştir |
Osmanlıda devrimci ve muhafazacı padişahlar dönemleri birbirlerini takip etmiştir. |
Osmanlıda batılılaşma karşıtları hep çoğunlukta olmuştur. |
“Yenileşme” başlığı altına girecek hemen her uygulamadan her bir padişah döneminde bahsedilmesi, literatürde mevcut bir çelişki olarak gözükmektedir. Esasen, bu durum, pek çok yeniliğin kökenlerinin belli evrelerde atıldığını ve daha sonraki evrelerde tamamlanıp geliştirildiğini
kanıtlamaktadır. Yani, Osmanlı padişahlarının bazılarını cımbızlama yöntemiyle "aydınlanmış” ve bazılarını da “gerici” olarak yansıtmak yenileşmenin kavranmasını güçleştirmektedir. Bir başka deyişle, bir dönemde başlayan ve birden gerici bir hareketle son bulan değerlendirmeler izah edici değildir. Topyekûn bir değişim ve dönüşüm, bazen yüksek dozda bazen de yavaş devam etmektedir. Her padişahın dönemi bir zincirin halkaları gibidir. Enver Ziya Karal, 1947’de basılan kitabında III. Selim’in tahttan indirilişini “irtica” başlığı altında
değerlendirmekteydi. Oysa, buradaki ilerici-gerici, “devrimci-muhafazacı”padişah ikiliği sürekliliği açıklamamaktadır. Doğru cevap C'dir.
6.Soru
Osmanlı Devleti’nde ilk daimi ikamet elçilikleri hangi padişah döneminde kurulmuştur?
II. Mahmud |
Abdülmecid |
II. Abdülhamid |
III. Selim |
III. Ahmed |
III. Selim döneminde 1793’te Londra ve 1797’de Paris, Viyana ve Berlin’de daimi ikamet elçilikleri kuruldu. Böylelikle Avrupa başkentlerinden hızlı ve güvenilir bilgi akışı sağlanacaktı.(Konu: III. Selim (1789-1807) ve Nizam-ı Cedit, s. 12).
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi batılılaşma eksenli bakışın sahip olduğu açmazlardan birisi değildir?
Osmanlının değişim dinamiklerinin göz ardı edilmesi
|
Avrupa’dan ithal olan her şeyi değişimin merkezine koyması
|
Yenileşmenin batıdan ithal ile eşdeğer olarak kullanılması
|
Osmanlı iç dönüşüm dinamiklerinin göz ardı edilmesi
|
Padişahların yenilikçi kişiliklerinin göz ardı edilmesi |
Batılılaşma eksenli bakışın en büyük açmazı, şüphesiz Osmanlı gücünü ve değişim dinamiklerini hiçe sayması; Avrupa’yla karşılaşmayı ve Avrupa’dan ithal edileni, Osmanlı devlet ve toplum dönüşümünün merkezine koymasıydı. Diğer bir ifadeyle, Osmanlı’da yenileşme yahut reform denilince, doğrudan Batı’daki kurumlarla tekniğin ithali anlaşıldığı için Osmanlı’nın iç dönüşümünün analizi ihmal edildi. Osmanlı tarihindeki muhtelif reformların açıklanmasında padişahların yenilikçi ve reformcu kimliklerine çok fazla önem atfedilmesi, değişimi ve dönüşümü açıklamakta yetersiz kalmakta ve tarihsel hadiseleri liderlerin şahsi meziyetlerine indirgemek gibi bir yöntem sorununu ortaya çıkarmaktadır.
8.Soru
Padişah III Osman döneminde İstanbul'un Türkler tarafından fethinden beri çıkan en büyük yangındır.Bu yangın aşağıdakilerden hangisidir?
Cibali Yangını |
Yenikapı Yangını |
Eyüp yangını |
Kağıthane yangını |
Eminönü yangını |
Padişah III Osman döneminde İstanbul'un Türkler tarafından fethinden beri çıkan en büyük yangındır.Bu yangın Cibali yangınıdır. Doğru cevap A dır.
9.Soru
Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri (1703-1876) kapsamında Eyalet Yönetimi kapsamında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yada hangileri doğrudur?
I. Valiye yardımcı olmak üzere defterdar, kadı, müftü, Müslümanları temsilen dört kişi ve gayrimüslimleri temsilen de iki kişiden oluşan bir büyük meclis vardı.
II. 1864 Vilâyet Nizamnamesi’yle eyalet sisteminden vilâyet sistemine geçildi; ayrıca, eyalet meclisi, vilâyet idare meclisi adını aldı.
III. Meclis-i Umumi-i Vilâyet oluşturuldu ve sancağın müslim ve gayrimüslim ahali temsilcilerinin katılımıyla toplanır; vilâyetin imar, eğitim, vergi gibi sorunlarını ele alırdı.
IV. 25 Temmuz 1855 tarihli bir iradeyle İhtisap Nezareti lağvedilerek İstanbul’un beledî işleriyle ilgilenmek üzere Şehremaneti’nin kurulması kararlaştırıldı.
I - II - IV |
I - III |
II - III - IV |
I - II - III - IV |
I - II - III |
Doğru cevap D olacaktır. Sayfa 62 de Eyalet/Vilâyet Yönetimi konu başlığındaki açıklamalarda " I. Valiye yardımcı olmak üzere defterdar, kadı, müftü, Müslümanları temsilen dört kişi ve gayrimüslimleri temsilen de iki kişiden oluşan bir büyük meclis vardı. II. 1864 Vilâyet Nizamnamesi’yle eyalet sisteminden vilâyet sistemine geçildi; ayrıca, eyalet meclisi, vilâyet idare meclisi adını aldı. III. Meclis-i Umumi-i Vilâyet oluşturuldu ve sancağın müslim ve gayrimüslim ahali temsilcilerinin katılımıyla toplanır; vilâyetin imar, eğitim, vergi gibi sorunlarını ele alırdı. IV. 25 Temmuz 1855 tarihli bir iradeyle İhtisap Nezareti lağvedilerek İstanbul’un beledî işleriyle ilgilenmek üzere Şehremaneti’nin kurulması kararlaştırıldı." şeklinde konu geniş bir şekilde anlatılmıştır.
10.Soru
I. Güvenlik
II. Maliye
III. Yönetim
IV. Eğitim-öğretim
V. Beledî işler
Hangileri 1842 düzenlemesiyle sancaklarda kaymakamın başında bulunduğu meclislerin çalışma yürüttüğü alanlardır?
I, II, III |
I, II, III, V |
I, II, III, IV, V |
II, III, V |
III, IV, V |
1842 düzenlemesiyle sancak yönetimi merkezi hükümetin atadığı kaymakama bırakıldı. Kaymakam valiye karşı sorumlu olmasına rağmen, vali tarafından görevden alınamazdı. Maiyetinde malmüdürü, hakim, tahrirat başkâtibi, mal başkâtibi, Müslim ve gayrimüslim halkın temsilcilerinden oluşan bir sancak meclisi vardı. Meclis, haftanın belirli günlerinde toplanıp sancağın güvenlik, maliye, yönetim, eğitimöğretim ve beledi^ işleriyle ilgili çalışmaları yürütür; baş edemediği büyük sorunları eyalet meclisine havale ederdi. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.
11.Soru
Sarayın iç hizmetlerini ifade için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Birun |
Enderun |
Telhis |
Hatt-ı hümayun |
Dârüssaade |
Enderun: Sarayın iç hizmetlerini ifade için kullanılan bir terim olup Topkapı Sarayı’nın üçüncü kapısı olan Bâbüssaade (Akağalar Kapısı)’den sonra başlardı. Doğru cevap B'dir.
12.Soru
Tanzimat'ın ilanından kısa bir süre önce memur yetiştirmek amacıyla açılan okullardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
Mekteb-i Sultani |
Mekteb-i İdadi |
Darülfünûn |
Mekteb-i Ulum-ı Edebiyye |
Mekteb-i Mülkiye |
Tanzimat’ın ilânının hemen öncesinde memur yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarifi Adliyye ve ve Mekteb-i Ulûm-ı Edebiyye açıldı.
13.Soru
Osmanlı gerileme dönemine ilişkin tarihyazım paradigmasının değişiminde etkisi olan Oryantalizm kitabının yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Charles Talu |
Edward Talu |
Edward Said |
Thomas Nail |
Charles Said |
Osmanlı gerileme dönemine ilişkin tarihyazım paradigmasının değişiminde, Edward Said’in Oryantalizm’i ile beraber revizyonist Osmanlı tarihçilerinin etkisi önemlidir.
14.Soru
Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri kapsamında aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yada hangileri doğrudur ?
I. Mustafa Reşid Paşa - Hazine-i Evrak adıyla modern bir arşiv oluşturuldu.
II. Midhat Paşa - Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye'nin başında yer aldı.
III. Ahmed Cevdet Paşa - Şûra-yı Devlet’in başkanlığına getirildi.
Yalnız II |
I - III |
II - III |
I -II - III |
Yalnız I |
Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 59 da Şûra-yı Devlet konu başlığında " 5 Mart 1868’de Şûra-yı Devlet ve Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye olarak ikiye ayrıldı. Şûra-yı Devlet’in başkanlığına Midhat Paşa, Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye’ninkine ise Ahmed Cevdet Paşa getirildi. " şeklinde ve Sayfa 49 da SADARETİN GEÇİRDİĞİ DEĞİŞİM konu başlığında "1846’da Mustafa Reşid Paşa’nın girişimleriyle istenen evraka kısa sürede ulaşılabilmesi amacıyla Hazine-i Evrak adıyla modern bir arşiv oluşturuldu" konu anlatılmıştır.
15.Soru
Devletin, her hangi bir ücret ödemeden halkı kendi adına çalıştırmasına ne denilirdi?
muhassıl-ı emvâl
|
mülazım
|
kaime
|
müsadere
|
angarya |
Angarya: Devletin, herhangi bir ücret ödemeden halkı kendi adına çalıştırması anlamında kullanılır. Çalışma, belirli bir süreliğine yapılırdı.
16.Soru
Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye ordusunun en üst komutanı aşağıdakilerden hangisidir?
Miralay |
Sadrazam |
Binbaşı |
Kazasker |
Serasker |
Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye başlangıçta 12.000 mevcutlu profesyonel bir ordu olarak planlandı. Kısa sürede hazırlanan Asâkir-i Mansure Kanunnamesi ile ordunun hiyerarşisi belirlendi. En üst komutanı serasker olup ilk serasker
Ağa Hüseyin Paşa oldu.
17.Soru
II. Mahmud döneminde kurulan ordu birliği aşağıdakilerden hangisidir?
Hafif Süvari Alayları |
Nizam-ı Cedit |
Humbaracı Ocağı |
Asâkir-i Mansure-i Muhammediye |
Hamidiye Alayları |
II. Mahmud tarafından 17 Haziran 1826’da Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra yerine Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye adlı yeni bir ordunun kurulacağı resmen ilân edildi.
18.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi I. Abdülhamid döneminde kaptan-ı derya olarak görev yapmıştır?
Silâhdar Seyyid Karavezir Mehmed Paşa |
Cezayirli Gazi Hasan Paşa |
Halil Hamid Paşa |
Koca Yusuf Paşa |
Hamza Hamid Paşa |
I. Abdülhamid devrinde görev yapan devlet adamları içerisinde sadrazam olarak Silâhdar Seyyid Karavezir Mehmed Paşa (1779-1781), Halil Hamid Paşa (17821785) ve Koca Yusuf Paşa (1786-1789); Kaptan-ı Derya olarak da Cezayirli Gazi Hasan Paşa (1774-1789) ön plana çıkmakta olup pek çok ıslahat girişiminin altında Halil Hamid Paşa’nın imzası vardır.
19.Soru
Tanzimat döneminde kurulan bürokratik kurumlar içerisinde “Tanzimat’ın hâmii hakikisi” olarak anılan kurum aşağıdakilerden hangisidir?
Meclisi Hâssı Vükelâ |
Dârı Şu^rayı Bâbıâli |
Encümen-i Daniş |
Meclis-i Vâlâ |
Meclis-i Tanzimat |
Meclisi Vâlâ kuruluşundan itibaren tam bir reform meclisi oldu. Ayrıca, ürettiği çözümlerin ve hazırladığı tüzüklerin pratikte uygulanıp uygulanmadığını da denetledi. Aynı zamanda bir yüksek mahkeme gibi çalışan meclis, Tanzimat’ın “hâmii hakikisi”, yani, gerçek koruyucusu oldu. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.
20.Soru
Osmanlı yerli unsurlarının Avrupa dilleri ve kültürlerine vakıf olması; hızlı ve güvenilir bilgi akışının sağlanmasıyla da Osmanlı dış siyasetinin etkin bir biçimde yürütülmesi amaçlanarak Londra, Paris, Viyana ve Berlin’de daimi ikamet elçiliklerini kurulması hangi padişah zamanında gerçekleştirilmiştir?
I. Selim |
II. Selim |
III. Selim |
I. Ahmed |
III. Ahmed |
III. Selim’in Osmanlı’nın etrafındaki dünya ile münasebeti açısından belki de en önemli girişimi, 1793’te Londra ve 1797’de Paris, Viyana ve Berlin’de daimi ikamet elçiliklerini kurmasıydı. Bu elçiliklerle, Osmanlı yerli unsurlarının Avrupa dilleri ve kültürlerine vakıf olması; hızlı ve güvenilir bilgi akışının sağlanmasıyla da Osmanlı dış siyasetinin etkin bir biçimde yürütülmesi amaçlanmıştı.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ