Yerli paranın kullanımdan kaldırılıp yabancı bir paranın kullanılmasına ‘resmi dolarizasyon’ adı veriliyor. Genellikle o başka para ‘dolar’ oluyor; bu nedenle rejimin adı ‘dolarizasyon’. Bu eyleme hükümetçe karar verildiği için de ‘resmi’. Temel amaç, kullanılmaya başlanılan paranın saygınlığından yararlanmak. Böylelikle mesela yurtiçi faiz oranını o gelişmiş ülkenin düşük faiz oranı düzeyine getirmek. Çok küçük ülkelerin uygulamaları bir tarafa bırakıldığında resmi dolarizasyonun en çok bilinen iki örneği Ekvator ve Panama. Resmi dolarizasyonun olası avantajlarını az önce belirttim. Peki, zararları neler? Üç ana zararı var: Birincisi, kendi paranızı basmaktan vazgeçtiğiniz için senyoraj gelirlerinden de vazgeçiyorsunuz. Senyoraj geliri, devletin para basarak satın aldığı mal ve hizmet miktarı olarak tanımlanıyor. Dolayısıyla, kendi parasını basan her ülkenin bir senyoraj geliri var. Başkasının parasını kullanmaya başladığınızda, kendi senyoraj gelirinizden vazgeçip parasını kullanmaya başladığınız ülkenin senyoraj gelirini artırmış oluyorsunuz. Diyelim ki bu zarar göze alındı. Ama başka zararlar da var.

İkinci zarar, merkez bankalarının ‘son başvurma mercii’ olma görevlerini yerine getirememeleri. Finansal piyasalarda ortalık karışınca, finansal kurumlar birbirlerine borç vermekte nazlanırlar. Oysa gerginlik zamanlarında bu tür işlemler aniden kesilebiliyorlar. Bankaların birbirlerine çok kısa vadeli borç verdikleri piyasalarda borçlanma faizleri sıçrayabiliyor. Bu gerginliği yatıştırmak merkez bankalarının görevi. Bu ortamda ihtiyacı olan bankalara merkez bankaları borç verirler. Böylelikle likidite sıkışıklığı içinde olan bankaların likidite sorununun zamanla sermaye yetmezliği sorununa dönüşmesini engellerler. ‘Başkasının’ parasını kullanıyorsanız, böyle bir olanağınız kalmıyor.

Resmi dolarizasyona gitmenin son zararı ise para politikasından vazgeçilmesi. Parasını kullanmaya başladığınız ülke kendi ekonomik koşullarına uygun gördüğü para politikası kararlarını alacak. Ama o kararlar sizin ülkeniz için uygun olmayabilir. Mesela sizin ülkenizde işsizlik doğal düzeyinin üzerine çıkmış, parasını kullandığınız ülkede ise tam tersi yaşanmış olabilir. Sizde faiz haddinin düşmesi gerekiyor, öbür ülkede de tam tersi. Parasını kullandığınız ülke faiz haddini artırırsa ne yapacaksınız? Yandınız!

Özetle resmi dolarizasyon yerli paradan vazgeçilip başka bir ülkenin parasının kullanılmasına deniliyor. Bir çaresizliğin sonucu olarak ortaya çıkıyor. Bu yolla ekonomisi güçlü bir ülkenin para politikasının saygınlığına sahip olunmak isteniliyor. Ancak önemli sakıncaları var. Bunların en başta geleni, finansal gerginlik dönemlerinde bankaların likidite sıkışıklığına düştüklerinde başvuracakları ve likidite sağlayacakları bir merkez bankası kalmıyor. Çünkü merkez bankası başka ülkenin parasını basamıyor.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap B’dir. “Kendi paranızı basmaktan vazgeçtiğiniz için senyoraj gelirlerinden de vazgeçilmiş olması”, “Merkez bankalarının ‘son başvurma mercii’ olma görevlerini yerine getirememesi” ve “Para politikasından vazgeçilmesi” ; “resmi dolarizasyon”un diğer bir deyişle yerli paranın kullanımdan kaldırılıp yabancı bir paranın kullanılması durumunun zararlarıdır. “İşsizliğin doğal düzeyinin üzerine çıkması” ve “Bankaların likidite sıkışıklığı” ise resmi dolarizasyonun zararlarını açıklarken örnek olarak verilen durumlardır.