Marx ve Engels’in materyalist, ilerlemeci ve belirlenimci (determinist) bir tarih ve toplum anlayışı oluştururken dayandıkları temel ilke ve varsayımlar şöyle sıralanabilir:

• Tarihi toplumların sosyoekonomik yapıları, yani maddi ilişkiler ağı belirler.

• Maddi ilişkiler ağının en temel iki unsuru, üretim güçleri-yani makineler, teknolojik altyapı, insan becerileri vb. ve üretim ilişkileri- yani üretenle tüketenler arasındaki toplumsal ilişkilerdir.

• O¨zel mülkiyet ortadan kaldırılmadıkça, sını ı toplumlar son bulmaz, başka bir ifadeyle, sını ar ekonomik temellidir ve özel mülkiyetin adaletsiz dağılımına bağlı olarak doğar.
• Tarihte, sınıf çatışmalarının devrimle toplum yapısının değişmesine neden olduğu aşamalar belirleyicidir.
• Proleteryanın (yani geçim kaynağı emeği olan işçi sınıfının) gerçekleştireceği devrimle birlikte, sını ar ortadan kalkacak ve gerçek özgürlük gelecek- tir, bu da gerçek insanlık tarihinin başlangıcı olacaktır