Postmodern Dönemde Sivil Toplum

Sivil topluma yönelik postmodern dönemdeki kavrayışın şekillenmesinde en etkili olgu komünizmin Sovyet ve Doğu Avrupa ülkelerinde temsil edilen biçimine karşı muhalif düşüncenin gelişmesidir. 1980’lere damgasını vuran bu gelişmeyle birlikte sivil toplum, bu rejimlerin temsil ettiği totaliter ve otoriter yönetimlere demokratik direnişin sembol kavramı olmuştur. Sivil toplum söz konusu rejimlerin yıkılmasında oynadığı etkin rolle birlikte demokrasi tartışmalarında siyasal toplumun yerine kullanılmaya başlanmıştır. 1990’larda kısaca NGO’s (Non-Governmental Organizations ) ve NSM’s (New Social Movements) olarak bilinen uluslararası ya da küresel sivil toplum örgütlerinin ortaya çıkışıyla birlikte kamu ve özel sektöre ilaveten üçüncü sektör olarak tabir edilen sivil toplum, alternatif toplum ve dünya düzeninin kurulmasında gerekli olan stratejik eylem biçimlerinin şekillenmesinde oynadığı rolle anahtar kavram haline gelmiştir. Bu nedenle postmodern dönemde sivil toplumdan anlaşılan hem siyasal toplum hem de üçüncü sektördür.

1990’lı yıllarda Washington Anlaşması’yla birlikte Dünya Bankası ve IMF üzerinden gelişmekte olan ülkelere yardım yapılmasıyla birlikte devletlerin ekonomik olarak küçülmesi gündeme gelmiştir. Bu, sivil toplum anlayışını önemli ölçüde etkilemiştir. Sivil toplum, devletlerin sosyal harcamalarını azaltacak hatta yerini alabilecek bir çare olarak düşünülmüştür. Sivil toplumun çoğulcu yapısını göz ardı eden ve onu homojenleştiren bu anlayış demokratik açıdan önemli sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Küreselleşme karşıtı hareketlerin ve pek çok ülkede demokratikleşme yönelimlerinin 90’lar, sivil toplumun her türden demokratikleşme sorununa deva bir kavram olarak görülmekten vazgeçildiği yıllar olmuştur. Bunun yerine sivil toplum, söz konusu demokratikleşme hareketlerinin meşrulaştırılmasında başvurulan bir kavram olmuştur. Söz konusu sivil toplum kavrayışının gelişmesinde Birleşmiş Milletler nezdinde sivil toplum üzerine gerçekleştirilen geniş çaplı panelin etkisi büyüktür. Postmodern dönemde sivil toplum kavrayışı siyasal değerlendirmelerin dışında daha çok tarafsız bakış açısını yansıtır. Özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki sivil toplumun durumuna yönelik karşılaştırmalar siyaset teorisinin temel konusu olmuştur. Postmodern dönemde sivil toplum devlete bir alternatif değil onu tamamlayan ve dengeleyen bir unsur olarak görülür.