Kolonyalizmin meşruiyetini sorgulayan Fransız, Alman, İngiliz ve İskoç düşünürlerin temel hareket noktalarından birisi, kolonyalizmi bir “medenileştirme projesi” olarak sunan yaygın inanışa karşı çıkmak olduğu ifade edilmelidir. Aydınlanma Çağı’nın ve modernist düşüncelerin ortaya çıkıp geliştiği 18. yüzyıl ve 19. yüzyıl Avrupa’sında hâkim bakış açılarından biri her insanın “akıl yürütme” ile “kendi kendini yönetme” becerisine sahip olabileceği ve bunların doğa yasasına dayanan evrensel birer insan özelliği olduğu varsayımıydı. Böylesi bir bakış açısının, kolonyalizmin köleleştirme gibi uygulamalarına karşı eleştirel bir pozisyon alması ve dolayısıyla kolonilerde yaşayan yerli ulusların “medeniyetten ve akıldan yoksun” olduklarını iddia ederek kolonyalist politikaları meşrulaştıran idari yapılara karşı olması ve karşı durması nihayetinde kaçınılmazdı.

Kurulan sömürü ilişkisinin merkez ülkede kendini düzenleyen piyasa mekanizmasına zarar vermesi ise ekonomik eleştirilerdendir.