Tanzimat Dönemi ikinci kuşak sanatçılarından Recaizâde Mahmut Ekrem, şair ve yazarlığının yanı sıra Batı retoriğine yönelen bir edebiyat kuramcısı olarak da edebiyat tarihlerinde ayrıca­lıklı bir yer edinir. Tanzimat Dönemi eleştirisinin Namık Kemal’den sonra ikinci önemli ismi olan Recaizâde Mahmut Ekrem’in eleştiri anlayışının önemli tarafı, Tanzimat edebiyatının estetiğini yapması ve eski edebiyat ta­raftarlarına karşı yeni edebiyatı savunmasıdır. Ekrem, aynı zamanda Servet-i Fünûn kuşağının da âdeta yol haritasını çizer ve fikirleriyle, bakış açısıyla onlara yol gösterir. Servet-i Fünûn edebiyatının teorisyeni olarak görülen Recaizâde Mahmut Ekrem, Ta’lîm-i Edebiyat, Takdir-i Elhan, “III. Zemzeme Mukaddi­mesi” ve Takrizat adlı eserlerinde sanat, edebiyat ve şiirle ilgili eleştirilerini dile getirir.