Hegel’e göre “insaıın özgürlüğü özgürlüğünün bilinciyle aynı şeydir, yani özgürlüğün gelişmesi bilinçliliğin gelişmesidir” ve kavraıın zorunlu aşamalarının ya da anlarının (uğraklarının) birbiri ardına mantıksal bir süreç içinde gelişmesidir. Hegel felsefesinde özgürlük, özgürlüğün bilinciyle aynı anlama gelir.