Allah Teâlâ, surenin 3. ayetinde yedi göğü ahenkli bir şekilde yarattığını
haber vermişti. Burada ise, insanların yaşam alanı olan yeryüzünün
“yaşanabilir” (zelûl) bir yer olduğuna dikkat çekmektedir. Hem baştaki hem
de bu ayette Allah’ın yaratıcılığının niteliği, dünyanın insan için yaşanabilir
bir ortam olması ön plana çıkmaktadır. Yüce Yaratıcı, dünyayı insan
hayatının devam edebileceği bir özellikte ve güzellikte yaratmıştır. Birçok
ayette vurgulanan gemilerin, nehirlerin, güneşin, ayın kısacası göklerdeki ve
yerdeki her şeyin insanların hizmetine sunulması, teshîr (Örn: Lokmân 31/20;
Câsiye 45/12), hep buna işaret etmektedir. Cenab-ı Allah insanlara, orada
gezinin, onun nimetlerinden yiyin diye çağrıda bulunarak bunun test
edilmesini istemektedir. Yürümek, gezmek hayatın varlığı ve sürekliliği için
yaşamsal bir öneme sahiptir. İnsan ve hayat için neresinin daha uygun, daha
verimli olduğu ancak gezilip görülerek anlaşılabilir. “Yüksek yerlerinde
yürüyün” cümlesinden, dünyaya, hayata, olaylara tepeden, uzaktan bakın da
yaşamınızı ona göre tanzim edin şeklinde de anlaşılabilir. Yürümekten kasıt,
turistik bir yürüyüş değil, hayatı sürdürebilecek eylemlerde bulunmak,
gözlem yapmak, çalışmaktır. Elmalılı gibi bazı müfessirler, burada coğrafya
ilmini öğrenmeye bir teşvik olduğu sonucunu çıkarmışlardır. Ayrıca dünya ve
dünyanın içinde bulunan her şey, tüm insanlığın ortak mirasıdır. Bütün
toplumlar, bunları müşterek ve adil bir şekilde paylaşmalıdır. Ayetteki (لكم (
ifadesi, bunu açıkça göstermektedir. “O yaratanın rızkından yiyin” cümlesini
68 daha geniş anlamda ele alarak “insanın yaşaması için gerekli olan her şeyi
kullanın” olarak değerlendirmek daha uygundur. Bu bağlamda “zikr-i hâs
irâde-i âm” (özel bir şeyi söyleyip genel bir şeyi kastetmek) ilkesi
hatırlanmalıdır. ( ِْ م ِنِهْقرز ( ِifadesi, insanoğlu her ne kadar çabalayıp bir şey elde
etse de, neticede sahip oldukları mutlak anlamda Allah’a ait olan şeylerdir.
Onun için bunları kullanırken bu şuurda olmalıdır. Zaten ayetin sonu ( هلَيِإَوُالنُّشورُ dönüş Onadır) da bunu söylemekte, sahip olunan her şeyin hesabı
verilmek üzere Onun huzuruna çıkılacağını hatırlatmaktadır