Marx, empiristlerin aksine tarihi bir “ölü olgular toplamı” olarak almaz. Maddî gerçekliğin doğrudan gözlemlerle kavranamayan, ancak gözlem alanı içindeki görünür olayları, görünür yapıyı belirleyen daha temel dinamik güçlerin, uzun dönemli eğilimlerin, süreçlerin, derin yapıların önemini vurgular. Marx’a göre, tarih sadece dikkatli bir tarihçinin betimleyebileceği birbirini izleyen olaylar dizisi değil, aynı zamanda (doğa bilimlerinin araştırdığı olguları açıklayabilmesine benzer biçimde) bu olayları düzenleyen yasaları ortaya çıkararak açıklanabilecek olaylar bütünüdür. Marx, insan tarihinin daha az karmaşık toplumsal yapılardan daha kompleks olanlara doğru evrimci bir örüntü sergilediğine ve değişmenin bizzat toplumun içinden, iç dinamiklerinden kaynaklandığına inanır. Tarihsel değişmenin itici gücünün çatışma olduğu düşüncesini benimseyerek, değişmenin diyalektik bir çatışma, çözüm, yeniden çatışma ve daha üst, daha gelişmiş düzeyde çözüm örüntüsü içinde yapılandığını iddia eder.