Türk Dili 1 Deneme Sınavı Sorusu #1148030

Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin türetme eğilimini gösteren bir örnektir?


Hâkim

Hüküm

Muhkem

Hakem

Haklı


Yanıt Açıklaması:

Dünya dillerinin yapı bakımından başlıca bitişken (eklemeli diller), bükünlü (çekimli) diller, yalınlayan diller olmak üzere üçe ayrıldığını hatırlayacaksınız. Bildiğiniz gibi Türk­çe, yapı bakımından sondan eklemeli bir dildir. Söz gelişi Türkçeye Arapçadan gelmiş olan bugün de kullandığımız kitap, kâtip, mektup, mektep aynı kökten türeme ve yazmak eylemiyle ilgili sözcüklerdir. Görüldüğü gibi bu sözcüklerde ek kullanılmamış, sözcükler, seslerin yer değiştirmesiyle veya ses eklenmesiyle yeni kavramları karşılar duruma gelmiş­lerdir. Türkçede yazmak eyleminden yeni sözcükler türetmek gerektiğinde farklı bir yol izlenecek ve ekler kullanılacaktır; yazı, yazıcı, yazar, yazgı, yazım gibi. Hiçbir dilin kök sözcükleri, evrendeki ve insan zihnindeki sonsuz denebilecek kavram, olgu ve durumları tek başına karşılama ve ifade edebîlme yeteneğine sahip değildir. Dille­rin kendilerine ait kök sözcük sayıları da zaten son derece sınırlıdır. Diller bu durumdan kurtulmak, varlık ve oluşları ifade edebîlmek için kendi yapılarına göre yeni yollar geliş­tirmişlerdir. Türkçe gibi eklemeli dillerin geliştirdiği yolların en başta geleni, sözcük köküne değişik yapım ekleri getirerek yeni durum, varlık ve kavramları karşılamaya çalışmaktır. Hakim, hüküm, muhkem, hakem sözcükleri Arapça hkm kökünden türeme sözcüklerdir. Bu sözcüklerde ek kullanılmamış, sözcükler, seslerin yer değiştirmesiyle veya ses eklenmesiyle yeni kavramları karşılar duruma gelmiş­lerdir. Oysa haklı sözcüğünde ekleme yoluyla bir addan sıfat türetilmiştir. Doğru cevap E’ dir.

Yorumlar
  • 0 Yorum