Merkezî devlet üç temel esas üzerine inşa edilecekti: Birinci esas; Osmanlı vatandaşlarının can, mal ve ırz dokunulmazlıklarının sağlanması ve bunun devletin garantisi altına alınmasıdır. İkincisi, mali ve ekonomik yapının üzerine oturtulacağı, herkesin geliriyle orantılı vergi vermesini sağlayacak düzenlemelerin yapılmasıydı. Üçüncüsü ise derin sosyal ve ekonomik etkileri olabilecek askerlik yükümlülüğünün adil ve belirli bir süre için yapılmasını sağlayacak önlemlerin kararlaştırılmasıdır. Bu üç temel esas, gerçekte imparatorluğun bütün kurumlarının yeni baştan gözden geçirilmesini gerektiren geniş kapsamlı reformların yapılmasını gerektiriyordu. Bu temel değişikliğin arkasındaki ideoloji ise farklı dil, din ve milletten oluşan Osmanlı İmparatorluğu’nu, Osmanlılık fikri etrafında birleştirebilecek ‘Osmanlıcılık’tı. Yukarıda değinilen üç prensibin hayata geçirilebilmesi için merkezî modern bir devlet yönetiminin kurulması zorunluydu.Tasarlanan değişimin Müslim ve gayrimüslim tebaaya eşit ve adil olarak yansımasının sorunlara çare olması beklenmekteydi. Tanzimat Fermanı, Osmanlı vatandaşlarını temel hak ve görevler yönünden eşit gören bir metindir.